Friday, July 6, 2018

Elektrik və Elektronika haqqında məhşur türk saytları



Elektrik- elektronika mühəndislərinin və mühəndis namizədlərinin təqib etməli saytları.

Universitet tələbələrinə tövsiyəm ən azından 1 gününüzü bu saytları araşdırmağa ayıraraq sizin maraq dairənizə uyğun saytları müəyyən edib onları təqib edərək ümumi mədəniyyətinizi artırmağınız, bunu universitet təhsiliniz boyu davam etdirsəniz məzun olmağa yaxın hansı sahəyə maraq duyduğunuz və sizə hansı alanların yandırın gəldiyini aşkar etməyiniz cənaba bir asanlaşacaq və bunu doğru belirlerseniz. Peşə dalınızı düzgün seçir və həyatınız bir işgəncəyə dönməz səhər qalxdıqda yeni günə məhəbbətlə oyanırsınız.
 Bu saytlarda bir çox layihədə var tələbəlik həyatınızı qətiyyən boş keçirməyi təklif edirəm, bu saytlarda yerləşən sizə ən uyğun olanlara başlayın çox təəccüblü bir şey olmasına ehtiyac yox, başlanğıc üçün əlinizdəki imkanlar qədərini edin sonra belə davam edin və bir müddət sonra biryerlere varırsınız görəcəksiniz

 Türkiyədəki Elektrik və Elektronika Mühəndisliyi tələbələrinin yaşadıqları ən böyük problem kifayət qədər türkcə mənbə olmaması məhz sizə fürsət yerli və əcnəbi bir çox mənbə və yalnız bağ sahəniz deyil bunun dışındada bir çox məzmun var bunlar sayəsində bəlkədə həyatınızda eşit peşə alt dalınızı eşidəcək və həyatınıza istiqamət verəcəksiniz.
www.enotlar.com
Bilim, Teknoloji, Sanat, Tasarım ve Mühendislik Bloğu, Bir Elektrik Elektronik Mühendisinin bilgisini tecrübesini aktarmak için başlattoğı bir projede sitede size lazım olan kaynaklara nasıl ulaşacağınızı anlatan bir kılavuz Arduno, Raspberry Pi, Matlab, Görüntü işleme (image processing) ve Photoshop bir bi çok eğitim videolarının derlemesi mevcuttur
http://bilgifenerim.com
Çok fazla içerik olmamasına rağmen içerisinde değişik ilginizi çekecek içerikler var örneğin dokunmatik ekranların veya termal kameranın nasıl çalıştığını anlatan bi göz atıpkarıştırmanızı tavsiye ederim.
https://www.duolingo.com/
ingilizce öğrenmeniz için tavsiye edeceğim çok güzel bi plat form gerçekten sürekli kullandığınızda faydasını görürsünüz, kursa gitmedende ücretsiz olaram ingilizce öğrene bilirsiniz bunun yanında Vooscreen ‘i de kulanın mutlaka günde 10 ar dakika kullansanız bile (düzenli olarak) çok faydasını görürsünüz ayrısa mobil uygulamasıda mevcut çok pratik ve kullanışlı kesinlikle nasıl kullanıldığını şu videoyu izleyerek fikir sahibi olabilirsiniz https://www.youtube.com/watch?v=UOCioKBzZXc
http://www.voscreen.com
Mutlaka kullanmalısınız efsane mükemmel bir platform, bu platform’u kısaca söyle tarif edeyim diyecem ama kısaca tarif edilecek gibi değil “Hayatın ta kendisi” ingilizce öğrenmek isteyenler, ingilizcesini geliştirmek isteyenler mutlaka kullanmanızı istiyorum bu platformun ne olduğunu şu videoyu izleyerek daha iyi anlayabilirsiniz https://www.youtube.com/watch?v=v51aKheKjoo
http://www.picproje.org
Elektrik Elektronik Mühendislerine yönelik bi forum
http://book.zobakit.com/
Bir mühendisin blog sayfası çok fazla içerik olmasada elektronik ve gömülü sistemler alanında değişik ilginizi çekebilecek içerikler bulabilirsiniz, ARM programa eğitimi felanda mevcut

Elektronik gömülü sistemler hakkında içeriklere sahip bir blog sayfası
https://www.videoegitim.com/
Bir çok alanda excel’den Simens NX’e ve daha bir çok alanda eğitimler içeren bi platform bir kısmı ücretsi bir kısmı ise belirli bir ücret karşılı satın alabiliyorsunuz özellikle de bu sitenin You Tube Kanalındada o ücretsiz içerikler mevcut kişisel gelişimden tutunda bir mühendisin nasıl düşünmesi gerektiğine kadar bir çok içerik ücretsiz gerçekten çok faydalı içerikler var https://www.youtube.com/channel/UCrVR30q-Seo82gBhmAe_1uQ
https://www.tinkercad.com/
Herkesin kolayca kullanarak 3D tasarım ve baskı uygulamasıdır
https://www.wolframalpha.com/
Her türlü matematiksel işlemi yaptırabileceğiniz inanılmaz güzel bi site
https://www.3dcontentcentral.com/
Altium, Solidwork programlarda ihtiyaç duyduğunuz 3D modelleri step dosyalarını bulabileceğiniz bir adres
https://grabcad.com/
Altium, Solidwork programlarda ihtiyaç duyduğunuz 3D modelleri step dosyalarını bulabileceğiniz bir adres
https://www.behance.net/
Yaptığınız tasarımları paylaşa bileceğiniz bir platform
https://500px.com/
Fotoğrafçılık ile ilgileniyorsanız Fotoğraflarınızı paylaşa bileceğiniz 1 numaralı adrestir
http://www.cizgi-tagem.org/ 
Çizgi Tagem, Gönüllü insanların türkçe içerik üretmek için katkıta bulundukları ve birçok alanda ücretsiz eitimler mevcuttur kesinlikle zaman ayırıp incelemenizi tavsiye edrim eminim size görede birşeyler vardır özellikle gömülü sistemler ile ilgilenenler için bu sayfayı ekstradanda eklemek isterim http://www.cizgi-tagem.org/e%C4%9Fitimler/egitimler/muhendislik_gomsis/
http://www.elektronik.gen.tr/basit-elektronik-devreler/
Elektronik devreler ile ilgilenenlerin bayılacağı bir site
http://elektronikhobi.net/
elektronik severlerin es geçmemesi gerek sitelerden
http://elektronikhobi.net/
elektrik, elektronik ve otomasyon başta olmak üzere bir çok alanda eğitim alabileceğiniz bir platfom eğitimler ücretlidir onun dışında sitede bir çok konu hakkında bilgi sahibi olacağınız makaleler bulunmaktadır
http://elektronikhobi.net/
elektronik severlerin es geçmemesi gerek sitelerden
YAZAR:ÖMER KALAYCI

Monday, June 11, 2018

Transformatorlarda İtgilər


11-4. TRANSFORMATORLARDA İTGİLƏR
Transformatorun işləməsindən bəhs etmişkən, polad nüvəsində meydana gələn hadisələrə hardasa heç toxunmadıq. Sadəcə maqnit keçiriciliyinin çox yüksək olduğu üçün, beləcə bütün maqnit seli xətləri poladda qapandır. İndi iki faktı müqayisə edək: birincisi polad elektrik keçiricisidir, ikincisi poladda dəyişən maqnit seli vardır. İlk baxışda, onların arasında əlaqə qurmaq qeyri-mümkündür, ancaq  elektromaqnit induksiya qanununi diqqətli şəkildə düşünsək, bu faktın nəticəsi poladda elektrik cərəyanının olmasıdır. Hər hansı qapalı kontur içindəki maqnit seldəki hər hansı dəyişmə orda gərginlik induksiyalayacaq. Bu qapalı kontur bir keçirici dövrədirsə, orda cərəyan olacaq. Şəkil 11-9 dakı punktir(bir-birinə jaxın nöqtələr və jнa qırıq xətlər şəklində cızıq) xəttində göstərilmiş konturda nə olacaq?. Çertyoj transformatorun nüvəsini təqdim edir. Çertyojun çətinləşməməsi üçün dolağ oradan çıxarılmışdır. Beləliklə poladın içinə baxa bilərik, bütöv maqnitkeçirici kəsilmiş şəkildə göstərilmişdir. Dəyişən maqnit selinin xətləri polad içində qapanır. Xəttlərin bir hissəsi konturumuzda vardır. Dövrədəki maqnit seli və ümumiyyətlə induksiyalanan gərginlikdə dəyişmə vardır. Polad bir keçirici olduğundan, ondan elektrik cərəyanı axmalıdır. Başlanğıc üçün inkar edilməz bir çətinlik. Çətinlik sadəcə incə uzun keçiricilərə gələn elektrik cərəyanlarını təsəvvür etmə vərdişləriylə üzülməyimizdən ibarətdir. Düzdür elektrotexnika, cərəyanın yolunu keçiricilər yoluyla istiqamətləndirməyə çalışır, ancaq ən uyğun yolları seçərkən arzuolunmaz hallar ortaya çıxa bilir. Adət etdiyimiz düşüncələrə müraciət  edək.

Nüvənin bir yandan, polad kimi eyni maqnit keçiriciliyə sahib olduğu və digər təəfdən, cərəyan keçirmədiyi yəni dielektrik olduğu bəzi materialdan hazırlanmış olduğunu düşünək. Daha sonra, çertyojda göstərilən konturun, nüvəyə yerləşdirilmiş polad keçiricili sarğı olduğunu fərz edək. Sonra bizim sxemlərimiz ikinci tərəfi qısa qapanma şərtlərində işləyən transformatorun sxemindən çox fərqli olmuyacaq.Tək fərq, transformatorun ikinci tərəf sarğısının nüvəsinin tam maqnit seliylə yox bir hissəsiylə keçir. Bu hal sarğıda induksiyalanan gərginliyin qiymətini azaldacaqdır.  Fərziyələrimizdə, sarğıdakı cərəyanın və eyni zamanda istiqamətinin vəziyyəti heçbir şübhəyə doğura bilməz. Burğu qaydasıyla bunu izah etmək olar. Nüvənin maqnit selinin ikinci tərəf sarğısının deyil, birinci tərəf cərəyanı tərəfindən yarandığını və maqnit seli və birinci tərəf cərəyanın istiqamətini müəyyən etmək üçün burğu qaydasının istifadə olunması lazım olmasını xatırlayın. Ancaq bilirik ki, birinci və ikinci tərəf sarğılardakı cərəyanların istiqamətləri bir-birinə əksdir. Baxdığımız şəkildən həqiqiyə keçmək üçün, sadəcə keçiricinin polad nüvənin bir hissəsi olmadığını, sarğının həcmindən zehnində tutaraq ayrılmış yox, bütün nüvəni xəyal etməyiniz lazımdır. Nəticə oalraq cərəyanlar maqnit seli xəttlərini qapayan nüvənin bütün qalınlığı boyunca axacaqdır. Buna burulğanlı cərəyan deyilir. Əlbətfə onlar dəyişən olacaqdır. Keçirici yoluyla cərəyanın axması qaçılmaz olaraq itgilərə bağlıdır. Burulğan(Eddy) cərəyanları nüvəni qızdırır. Bu sadəcə artığ güc sərfiyyatı mənasına gəlmir, eyni zamanda yüksək istiliyin təsiri altında sarğının izolyasiyasını dağılma təhlükəsi yaradır. Cərəyanların azladılması nüvəni təbəqələrə ayrılmasıyla əldə edilir. Nüvə bütöv olmayan ancaq bir-birindən izolə edilmiş ayrı təbəqələrdən yığılır. İzolyasiya, cərəyanların təbəqədən təbəqəyə keçməsinə mane olur və Şəkil 11-10 da göstərilən yollar boyunca qapanmağa məcbur olurlar. Maqnit seli, ayrı-ayrı təbəqələr arasında bərabər bölünürlər, ona görə ki hər təbəqədə induksiyalanan gərginlik, təbəqələr bir nüvəyə malik olduqda sarğı gərginliyindən daha az olacaqdır. Müqavimətin artmasıda cərəyanın qimyətini azaldacaq. Dəmirə az miqdarda silisium qatılmasıda müqaviməti artırır. Burulğanlı cərəyanlar poladın qızmasının və bununla bağlı itgilərin səbəbi deyil. Əgər poladı maqnitləşdirsək və təkrar maqnitsizləşdirsək o zaman enerjinin bir hissəsi itgiyə gedəcək və poladı qızdıracaqdır. Tez-tez ifrat maqnitlənmədə, yəni dəyişən maqnit selinin tezliyi artdıqca itgisi də o qədər böyüyüyür. İfrat maqnitlənmə üçün itgilər, histerezislə əlaqəli itgilərdir, əsasən dəmir, polad, çuquna meyillidir. Bu itgiləri  ört-basdır etmək üçün itgiyə gedən güc eyni zamanda maqnitsizləşən poladda var olan maqnit induksiya qiymətinə və poladın keyfiyyətinə də bağlıdır.

Sunday, June 10, 2018

İzolyasiya Müqavimətinin Meqometr Vasitəsilə Ölçülməsi



İzolyasiya müqavimətinin meqometr vasitəsilə
ölçülməsi.
İzolyasiya müqavimətinin ölçülməsi izolyasiyadan keçən sabit cərəyanın ölçülməsi ilə yerinə yetirilir. Həmin cərəyan meqometrin daxilində yerləşmiş sabit cərəyan generatoru vasitəsilə hasil edilir. Generatora sürət, meqometrin dəstəyini əl ilə fırlatmaqla verilir (şəkil 1.3). Dəstəyin fırlanma sürəti 120dövr/dəq yaxın olmalıdır. İzolyasiyadan keçən cərəyan, şkala bölgüsü kOm və MOm-la olan milliampermetrlə ölçülür. Ölçmənin başlanğıcında cihazın əqrəbi hərəkətə gəlir və izolyasiya tutumu (Ciz) elektrik yükü ilə tam dolana qədər hərəkət davam edir. Əqrəb qərarlaşmış vəziyyət aldıqdan sonra cihazın göstərişi qeyd edilməlidir.
Meqometrlər, yaratdığı gərginliyə görə bir-birindən fərqlənir 100V, 500V və 1000V-lu olur. Meqometr gərginliyindən şəbəkə izolyasiyasında elektrik deşilməsinin (keçiriciliyi) yaranma təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün, alçaq gərginliyə hesablanmış şəbəkənin izolyasiya müqavimətini yüksək gərginlikli meqometrlə ölçmək yolverilməzdir. İzolyasiya müqavimətinin meqometrlə ölçülməsində aşağıdakıları yadda saxlamaq lazımdır:
1.   Ölçmə aparılan şəbəkə gərginlik altında olmamalıdır. Ona görə də ölçməyə başlamazdan əvvəl həmin şəbəkəyə enerji verən açarın açıq olmasını yoxlamaq və ölçmə zamanı işçilər tərəfindən açarın bağlanmasının qarşısını almaq vacibdir;
2.   Meqometrin yaratdığı gərginlik insan həyatı üçün təhlükəli sayıldığından, meqometrin naqillərinin ucları ölçü yerlərinə bərkidildikdən sonra ölçmə başlanmalıdır və ölçü prosesində birləşdirici naqillərin izolə olunmamış hissələrinə toxunmaq qadağandır;
3.   İzolyasiya müqaviməti ölçülərkən, meqometr izolyasiyamn tutumunu öz gərginliyinin maksimum qiymətinə qədər elektrik yükü ilə doldurur. Ona görə ölçmə prosesi qurtardıqdan sonra, müəyyən naqil vasitəsilə kabelin cərəyan keçirən naqilini gəminin gövdəsi ilə birləşdirməklə, izolyasiyanın tutum yükünü boşaltmaq tələb olunur.
Şitlərdə qurulmuş izolyasiya müqavimətini yoxlayan cihazlar vasitəsilə sutkada bir dəfədən az olmayaraq, elektrik təchizatı sisteminin izolyasiya müqavimətini ölçüb göstəriciləri jurnala yazmaq lazımdır. Ayda bir dəfədən az olmamaq şərtilə, meqometr vasitəsilə fider xətlərinin və qeyri-stasionar elektrik avadanlığının (elektrik drelləri, səyyar lampalar və s.) izolyasiya müqaviməti ölçülüb, qeyd edilməlidir.
Elektrik avadanlığının izolyasiya müqavimətinin qiyməti cədvəl 1.4 də göstərilmiş minimal buraxıla biləndən az olduqda, həmin avadanlığın istismarı dayandırılmalıdır.
Məlum olduğu kimi, izolyasiyanın temperaturu müqavimətin qiymətinə çox təsir göstərir və ölçmə zamanı səhv təsəvvür yarada bilir. Temperatur artdıqca, izolyasiya müqaviməti azalır. Soyuq kabelin izolyasiya müqaviməti minimal buraxıla biləndən yuxarı ola bilər. Lakin işçi cərəyan keçərkən, müqavimət azalaraq, isti vəziyyət üçün verilmiş minimal qiymətdən kiçik olur. Bu hall baş verməsin deyə, kabel və ya gəmi elektrik avadanlığının izolyasiya müqaviməti mümkün qədər isti halda (kabellər üçün həmin temperatur 40°C təyin edilmişdir) ölçülməlidir. Ümumiyyətlə, elektrik avadanlığının 20°C temperaturda ölçülmüş izolyasiya müqaviməti digər temperaturlara aşağıdakı ifadənin köməyilə köçürülür:
R20 - 20°C-də ölçülmüş müqavimət;
k - izolyasiya müqavimətinin temperatur əmsalıdır.
Ayrı-ayrı kabel materialları üçün k əmsalının qiymətləri cədvəldə verilmişdir.
Cədvəl 1.4
İzolyasiyanın materialı
Tempratura T
5
10
15
20
25
30
35
Rezin
0,50
0,64
0,80
1
1,35
1,82
2,46
Kremneoqranik rezin
0,3
0,45
0,67
1
1,49
2,23
3,32
Polietilen
0,12
0,25
0,30
1
2,00
4,06
8,17

Fərz edək ki, rezin izolyasiyalı kabelin 20°C ölçülmüş izolyasiya müqaviməti 0,7 Mom dur, cədvəl 1.4-də verilmiş temperatur əmsalına görə həmin kabelin 30°C –də izolyasiya müqaviməti
olacaq. Alınan nəticə göstərir ki, rezin izoiyasiyalı kabelin temperaturunun 10°C artmasilə izolyasiya müqaviməti 1,82 dəfə azalır.

Monday, March 5, 2018

ASİNXRON MÜHƏRRİKİNİN SKALYAR VƏ VEKTORLU İDARƏ EDİLMƏSİ

Rotorun fırlanmasının bucaq sürətini və müasir fırşasız mühərriklərin valındakı momenti tənzimləmək üçün vektorlu və skalyar elektrik intiqal idarə etməsi istifadə edilir.
Skalyar idarə etmə:
Ən məhşur olan, məsələn fan(ventiliyator) və ya nasosun sürətini idarə etmək üçün asinxron mühərrikin skalyar idarə edilməsidir, rotor sürətini sabit saxlamaq yetərlidir, bunu üçün təzyiq sensorundan və ya sürət  sensorundan yetərli əks əlaqə almaq olar. 
Skalyar idarə etmə prinsipi sadədir: qidalandıran gərginliyin amplitudası tezliyin funksiyasıdır, həm də gərginlik-tezlik münasibəti (əlaqəsi)  təxminən sabit olur.
Bu asılılığ valdakı yükdən asılıdır, ancaq prinsip eyni qalır, tezliyi artırdıqda mühərrikin yük xarakteristikasına bağlı olaraq gərginlik proposional olaraq artacaqdır.
Nəticədə, roto və stator arasındakı boşluqda olan maqnit seli hardasa sabit qalar. Gərginlik-tezlik münasibəti bu mühərrikin nominalından çox meyl edərsə, mühərrikdə artıq təsirlənmə yada natamam təsirlənmədən mühərrikdə itgilər və ya işləmə müddətində problemlər əmələ gəlir. 
Beləliklə, skalyar idarə etmə, tezlikdən asılı olmayaraq, işçi tezlik aralığında valda hardasa sabit bir moment əldə etməyi təmin edər, ancaq aşağı sürətlərdə moment azalmağa başlayar(belə olmaz gərginlik tezlikm münasibətini artırmaq lazımdır), bu səbəblə hər mühərrik üçün işçi sklalyar idarə etmə diapazonu təyin edilməldir. Bundan başqa, valda qurulan sürət sensoru olamasan sürətin skalyar idarə etmə sistemini qurmaq mümkün deyil, çünki yüklənmədə qidalanma gərginliyinin tezliyi rotorun real fırlanma sürətinin geri qalmasına güclü təsir edir. Ancaq hətta skalyar idarə etmədə sürət tənzimlənməsini yüksək dəqiqliklə aparmaq olur.(buda iqtisadi məqsədə uyğundur.). Skalyar idarə etmənin çatışmayan cəhəti, tətbiq sferasının nisbətən aciz olmasıdır, xüsusəndə yükdən asılı olmayan asinxron mühərriklərinin idarə edilməsində.

Vektorlu idarə etmə:
Bu çatışmazlıqları aradan qaldırılması üçün 1971-ci ildə Simens kompaniyasının mühəndisləri vektor idarə etmə sistemini təklif etdilər, hansı ki əks əlaqə maqnit selinin qiymətində asılı oldu.
Bu gün bu metoda yanaşma bir qədər başqadır: mühərrikin riyazi modeli rotorun fırlanma sürətini  və fazaların(tezlikdən və stator dolağ cərəyanın qiymətindən) cari cərəyanlarından asılı olaraq valdakı momenti hesablamağa icazə verir. Bu yanaşma, heçnədən asılı olmayaraq inersiyasız tənzimləmədə valdakı momenti, yüklənmədə valdakı fırlanma sürətini, bu prosesdə fazadakı cərəyanları bilmək imkanını verir. Bəzi vektorlu idarə etmədə daha dəqiq sürəti ədə etmək üçün, sensorsuz sistemlərlə yəni əks əlaqə sxemləri ilə təchiz edilmişdir. Bu və ya digər elektrik intiqalının tətbiq edilmə sahəsindən asılı olaraq, vektorlu idarəetmə sistemi tənzmimlənmənin dəqiqliyi ilə öz əksini tapmışdır.
Sürət tənzimlənməsinun dəqiqliyinin 1,5 faiz meyilliyi tələb olunduqda sürət tənzimlənməüi 1-100 aralığını keçmədikcə sensorsuz sistem məsləhət görülür. Sürət  tənzimlənməsinin dəqiqliyi 0,2 faizdən çox deyilsə  olunarsa sürət tənzimi 1-1000 aralığıdırsa bir sürət sensorunun olması məsləhətdir, 1 Khs-ə qədər kiçik tezliklərdə belə həssas moment idarə etməsinə icazə verir.
Deməli, vektorlu idarəetmə aşağıdakı müsbət cəhətlərə malikdir.
- Val üzərində dinamik olaraq dəyişən yük şərtlərində belə sıçramadan rotorun fırlanma sürətini  dəqiqliklə idarə etmək(sürət sensoru olmadan)
- Aşağı tezlikdə valın sıçrayışsız və dəqiq fırlanması
-Mənbə gərginliyinin optimal xarakteristikaları şəraitində aşağı itkilərə görə yüksək FİƏ.

İzləyici sayı

Axtarış

Diqqət!

Müəllifin adı və ya blogun linkini istinad göstərmədən paylaşmaq, özünküləşdirmək qəti qadağandır. Sizə olunan yaxşılıqları qiymətləndirməyi bacarın.
Hörmətlə: Səfa Məcidov