İzolyasiya
müqavimətinin meqometr vasitəsilə
ölçülməsi.
İzolyasiya
müqavimətinin ölçülməsi izolyasiyadan keçən sabit cərəyanın ölçülməsi ilə yerinə
yetirilir. Həmin cərəyan meqometrin daxilində yerləşmiş sabit cərəyan
generatoru vasitəsilə hasil edilir. Generatora sürət, meqometrin dəstəyini əl
ilə fırlatmaqla verilir (şəkil 1.3). Dəstəyin fırlanma sürəti 120dövr/dəq yaxın olmalıdır.
İzolyasiyadan keçən cərəyan, şkala bölgüsü kOm və MOm-la olan milliampermetrlə
ölçülür. Ölçmənin başlanğıcında cihazın əqrəbi hərəkətə gəlir və izolyasiya
tutumu (Ciz) elektrik yükü ilə tam dolana qədər hərəkət davam edir.
Əqrəb qərarlaşmış vəziyyət aldıqdan sonra cihazın göstərişi qeyd edilməlidir.
Meqometrlər, yaratdığı gərginliyə görə
bir-birindən fərqlənir 100V, 500V və 1000V-lu olur. Meqometr gərginliyindən şəbəkə
izolyasiyasında elektrik deşilməsinin (keçiriciliyi) yaranma təhlükəsini aradan
qaldırmaq üçün, alçaq gərginliyə hesablanmış şəbəkənin izolyasiya müqavimətini
yüksək gərginlikli meqometrlə ölçmək yolverilməzdir. İzolyasiya müqavimətinin
meqometrlə ölçülməsində aşağıdakıları yadda saxlamaq lazımdır:
1. Ölçmə
aparılan şəbəkə gərginlik altında olmamalıdır. Ona görə də ölçməyə başlamazdan əvvəl
həmin şəbəkəyə enerji verən açarın açıq olmasını yoxlamaq və ölçmə zamanı işçilər
tərəfindən açarın bağlanmasının qarşısını almaq vacibdir;
2. Meqometrin
yaratdığı gərginlik insan həyatı üçün təhlükəli sayıldığından, meqometrin naqillərinin
ucları ölçü yerlərinə bərkidildikdən sonra ölçmə başlanmalıdır və ölçü prosesində
birləşdirici naqillərin izolə olunmamış hissələrinə toxunmaq qadağandır;
3. İzolyasiya
müqaviməti ölçülərkən, meqometr izolyasiyamn tutumunu öz gərginliyinin maksimum
qiymətinə qədər elektrik yükü ilə doldurur. Ona görə ölçmə prosesi qurtardıqdan
sonra, müəyyən naqil vasitəsilə kabelin cərəyan keçirən naqilini gəminin gövdəsi
ilə birləşdirməklə, izolyasiyanın tutum yükünü boşaltmaq tələb olunur.
Şitlərdə
qurulmuş izolyasiya müqavimətini yoxlayan cihazlar vasitəsilə sutkada bir dəfədən
az olmayaraq, elektrik təchizatı sisteminin izolyasiya müqavimətini ölçüb
göstəriciləri jurnala yazmaq lazımdır. Ayda bir dəfədən az olmamaq şərtilə,
meqometr vasitəsilə fider xətlərinin və qeyri-stasionar elektrik avadanlığının
(elektrik drelləri, səyyar lampalar və s.) izolyasiya müqaviməti ölçülüb, qeyd
edilməlidir.
Elektrik
avadanlığının izolyasiya müqavimətinin qiyməti cədvəl 1.4 də göstərilmiş
minimal buraxıla biləndən az olduqda, həmin avadanlığın istismarı dayandırılmalıdır.
Məlum
olduğu kimi, izolyasiyanın temperaturu müqavimətin qiymətinə çox təsir göstərir
və ölçmə zamanı səhv təsəvvür yarada bilir. Temperatur artdıqca, izolyasiya
müqaviməti azalır. Soyuq kabelin izolyasiya müqaviməti minimal buraxıla biləndən
yuxarı ola bilər. Lakin işçi cərəyan keçərkən, müqavimət azalaraq, isti vəziyyət
üçün verilmiş minimal qiymətdən kiçik olur. Bu hall baş verməsin deyə, kabel və
ya gəmi elektrik avadanlığının izolyasiya müqaviməti mümkün qədər isti
halda (kabellər üçün həmin temperatur 40°C təyin edilmişdir) ölçülməlidir.
Ümumiyyətlə, elektrik avadanlığının 20°C temperaturda ölçülmüş izolyasiya
müqaviməti digər temperaturlara aşağıdakı ifadənin köməyilə köçürülür:
R20 - 20°C-də ölçülmüş müqavimət;
k - izolyasiya
müqavimətinin temperatur əmsalıdır.
Ayrı-ayrı
kabel materialları üçün k əmsalının qiymətləri cədvəldə verilmişdir.
Cədvəl
1.4
|
İzolyasiyanın materialı
|
Tempratura T
|
||||||
|
5
|
10
|
15
|
20
|
25
|
30
|
35
|
|
|
Rezin
|
0,50
|
0,64
|
0,80
|
1
|
1,35
|
1,82
|
2,46
|
|
Kremneoqranik rezin
|
0,3
|
0,45
|
0,67
|
1
|
1,49
|
2,23
|
3,32
|
|
Polietilen
|
0,12
|
0,25
|
0,30
|
1
|
2,00
|
4,06
|
8,17
|
Fərz edək
ki, rezin izolyasiyalı kabelin 20°C ölçülmüş izolyasiya müqaviməti 0,7 Mom dur,
cədvəl 1.4-də verilmiş temperatur əmsalına görə həmin kabelin 30°C –də
izolyasiya müqaviməti
olacaq.
Alınan nəticə göstərir ki, rezin izoiyasiyalı kabelin temperaturunun 10°C artmasilə
izolyasiya müqaviməti 1,82 dəfə azalır.