Ex de(və ya "ed" ) avadanlıq

162. Ex de avadanlığını təsvir edin?

- Ex d içində Ex e avadanlığı yerləşdirməklə mühafizə metodudur. Əlaqələndirici terminalları Ex-dir.

163. Ex de avadanlığlara misal olaraq hansı komponentləri göstərə bilərsiniz?

- MCB, pushbutton(düymə açar), kontaktor, divar rozeti və ştepseli(wall socket+plug), elektrik açarlar

164. Ex de metodunun əsas məqsədi nədir?

- iqtisasi dəyəri və çəkini azaltmaq, kabel girişini asanlaşdırmaq

165. Ex de elektrik mühərrikinin quruluşunu təsvir edin?

- elektrik mühərrikinin özü Ex d ilə qorunub, üzərində quraşdırılmış terminal qutusu Ex e olur, bunlar birlikdə Ex de elektrik mühərriki adlanır.

Ardını oxu

Paylaş:    Facebook Twitter Google+ Stumble Digg

"Ex d" AVADANLIQ

142. Ex d ilə mühafizə metodunun mahiyyəti nədir?

- Ex d avadanlıq içində yerləşdirilmiş qığılcım çıxaran elementin(açar, avtomat və.s) yaratdığı partlayışa dözür, içində yanğın və partlayışdan yaranan isti qazı soyudaraq atmosferə xaric edir. Bu avadanlığın içində qaz, oksigen daxil olması yolu və çıxması yolu mövcuddur. 

143. Ex d-nin içində yanğın və ya partlayışdan sonra yaranmış isti qaz atmosferə soyuq şəkildə necə xaric ola bilir?

- Qapaq ilə qutu arasındakı boşluq(gap,- qazın çıxdığı yol) dar məsaməli olduğu üçün. Ümumiyyətlə qazlar geniş sahədən ensiz sahəyə keçid etdikdə onlar soyuyurlar. 

144. Yanğına qarşı elektrik avadanlıqlar(Ex d) hansı standarta əsasən istehsal olunur?

-  IEC60079-1 standartı

145. Ex d  hansı zonalarda istifadə oluna bilər?

-  zona 1 və zona 2

146. Ex d panelin içində sertifikatsız komponentlər quraşdırıla bilər?

- bəli, sertifikatsız normal sənaye komponentləri quraşdırıla bilər

147. Ex d avadanlıqlarda təmiri həyata keçirmək üçün nə etmək lazımdır?

- əgər avadanlıq qızmışsa, onun qapağını tam soyuduqdan sonra açmaq olar

- mütləq gərginlikdən təcrid olunduqdan sonra, onun qapağını açmaq olar

148. Müxtəlif sinifli qaz zonalarında quraşdırılan Ex d avadanlıq ilə hər hansı obyekt(qurğular, tank və.s) arasındakı d məsafəsi(boşalma məsafəsi) nə qədər olmalıdır?

-   II A(10 mm) , II B(30 mm),  II C(40 mm)

149. Ex d avadanlıqlarda neçə növ araboşluq birləşməsi(gap joint) mövcuddur?

- flanged(flanslı), cylindrical threaded(silindrik yivli), cylindrical spigot(silindrik tıxaclı)

150. Nə zaman flans(flat) birləşməli Ex d avadanlığından istifadə etmək qadağandır?

- IIC qaz ərazində avadanlığın iç həcmi 500 sm3 və ya 0.5 litri keçərsə, və asetilen qaz olan ərazidə ümumiyyətlə flans birləşmə qadağandır.

151. Ex d avadanlığın səthini qaz buxarlarının ziyanından necə qorumalıyıq?

- səthinə cızıq salmaq olmaz, səthini rəngləmək olmaz, üzərinə silikon yağı çəkmək olar, IIA mühitlərdə səthi korroziyadan qorumaq üçün üzərinə yağlı lent(Denso tape) istifadə etmək olar, IIB mühitlərdə gap-in maksimum səthinin 50%-dən çox olmayaraq şərti ilə yağlı lent istifadə oluna bilər. IIC mühitlərdə yağlı lentin istifadəsinə heç icazə verilmir.

152. Flans birləşməli Ex d qutunun aralıq birləşməsinin(gap) məsafəsi gaz qrupları və qutunun daxili həcminə görə müəyyən edilir. Təqdim edin?

153. Yiv birləşməli Ex d avadanlıqda qapağı, və glandı neçə dövr fırladaraq  bərkitmək lazımdır?

- 5 dövr

154. Pressure piling(təzyiq yığılması) nədir?

- iki ədəd elektrik Ex d qutunun bir-biri ilə kabel(boru da ola bilər) vasistəsilə əlaqələndirilməsini təsəvvür edin, tutaq birinci qutunun içində partlayış baş verir, bu partlayışın nəticəsində yaranan qazlar(yanmayan qazlar) kabelin damar və ya örtüyü vasitəsilə digər(2-ci) qutunun daxilinə nufuz edib orada daha da şiddətli partlayış yaradar. Belə izah edim ki, birinci qutuda partlayışdan yaranan təzyiqli qaz, ikinci qutuya toplanır və ya yığılır. Bu toplanmış qazın təzyiqi birinci qutunun həcmindən çox ola bilər, və bu təzyiqə dözmüyə bilər, yaxud içində baş verən partlayışa tab gətirməyə bilər. Bu effekt pressure piling adlandırılır.

155. Pressure piling effektinin qarşısını necə almaq olar?

- Bu effektin qarşısını almaq üçün, hər iki boşluq(qutu) kompaund doldurulmuş baryerlə bir-birindən ayrılmış olur. Kompaund Ex d glandlarda və ya içindən kabel xətti keçən borularda istifadə olunur.

155.  Ex d glandlarda minimum neçə ədəd kipləşdirici(seal) möcuddur və nə üçündür?

- 2 ədəd, qazdan(gas) və sudan(water) mühafizə edir

156. Damarlı kabelləri glandla quraşdırdıqda, onların damar arası və ya izolyasiya örtüklərinin arasından qazın sızmaması üçün hansı tədbirlər görülməlidir? və hansı hallarda uyğun görülür?

- kampaund doldurulma tədbiri görülür

157. Zirehsiz kabellərdə hansı tip glandlardan istifadə olunur?

- keçid vasitləli(feedthrough) glandlardan

158. Keçid vasitəli glandlar yalnız nədən mühafizə edir?

- sudan, kabelin panelə daxil olarkən zədələnməməsindən

159. Ex d gland zirehli və zirehsiz kabellərlə quraşdırıldıqda, o zaman hansı mühafizə fərqləri mövcud olacaqdır?

- gland zirehli kabellə quraşdırıldıqda həm partlayış təzyiqinə həm də yanmaya davamlı olacaq

- gland zirehsiz kabellə quraşdırılıdqda, yalnız yanmadan mühafizə edir

160. Ex d kabel glandı hansı şərtlərə əsasən seçməliyik?

Start-başla

Does the enclosure contain an internal source of ignition at normal operation?.-Normal işləmə zamanı gövdənin daxili alışma mənbəyi vardır?

Does the hazardous gas require IIC apparatus?- Təhlükəli qaz IIC aparatını tələb edirmi?

Apply a flameproof cable entry device with compound sealing.-Alova davamlı kampaund kipləşdirici kabel girişini tətbiq edin.

is the volume of enclosure greater than 2 dm3 ?- Gövdənin həcmi 2 dm3-dən çoxdurmu?

is the area of installation zone 1?- Quraşdırma sahəsi zona 1-dir?

Use a suitable flameproof cable entry device with a sealing ring. -Kipləşdirici halqalı alova davamlı kabel giriş qurğusundan istifadə edin.

*Əgər normal çalışma vəziyyətində Ex d qutunun içində alışma mənbəyi varsa, IIC qaz qruplu zona 1 və 2 də kampaund tipli kabel gland istifadə olunmalıdır. 

IIA və ya IIB qaz qruplu zona 1 də quraşdırılan, daxili həcmi 2 litrdən çox olan qutuda(enclosure),  kampaund tipli kabel glandı istifadə olunmalıdır. 

IIA və IIB qaz qruplu zona 1 də quraşdırılan, daxili həcmi 2 litrdən az olan qutuda kampaund kabel glanda ehtiyac yoxdur.

II A və ya IIB qaz qruplu zona 2 də, həcmindən asılı olmayaraq quraşdırılmış qutuda kampaund tipli glanda ehtiyac yoxdur.

 

161. Hər zaman, Ex d qutuya kabel glandlarını(çox sayda) quraşdırmaq həm vaxt baxımından həm də maliyə dəyərinin yüksək olmasına görə əksər hallarda sərf etmir. Alternativ olaraq, quraşdırma zamanı nədən istifadə etmək olar?

- Praktikada alova davamlı(flame proof) Ex d qutulara xaricdən Ex e terminal qutuları taxaraq bu işi asanlaşdırmaq olar. Yəni montaj kabelləri Ex e vasitəsilə Ex d qutuya keçirmək mümkündür. Ex e  qutularında quraşdırılan glandlar və içindəki terminallar mütləq Ex e qorunmalı olmalıdır. Exe dən E d qutusuna  kabel keçid divarında etibarlı, sertifikatlı keçid vasitəli tərtibatlar(feedthrough) quraşdırılmalıdır. 

Ardını oxu

Paylaş:    Facebook Twitter Google+ Stumble Digg

"Ex e" AVADANLIQ

118. Ex e avadanlıq hansı standarta əsasən istehsal olunur?

- IEC 60079-7

119. Avadanlığı Ex e metodu ilə qoruma deyəndə nə başa düşürsünüz?

- təhlükəsizliyi artırılmış avadanlıq, qığılcımsız və yüksək səth temperaturu yaratmayan avadanlıq

120. Ex e metodu ilə hansı avadanlıq və komponentləri qoruyurlar?

-  vint burma(twisting-surety) ilə və özü-sıxan(self-securing) klemmalı(terminal)

- qland və birləşmə qutusu(junction), mühərrik terminalları

121. Ex e avadanlıqlar yalnız hansı zonalarda istifadə edilə bilər?

- zona 1, zona 2

122. Təhlükəli zonalarda quraşdırılan Ex e naqil və ya kabel terminallarının təhlükəsizliyini qorumaq üçün hansı tədbirlər görülür?

- qığılcım və istilik yaratmayacaq şəkildə olmalıdır

- mütləq sertifikatlı kabellərdən istifadə etmək lazımdır

- terminala daxil olan kabel möhkəm sıxılmalıdır

- saddle clamp tipli terminalların yaylı şayba(spring washer) ilə sıxılması vacibdir

- solid tipli kabel(elastik olmayan, bir telli) saddle clamp tipli terminala U şəklində daxil olaraq bərkidilməldir, solid tipli kabelə sonluq(lug) keçirmək olmaz.

- stranded(çox telli) kabellər twisting-surety terminala mütləq ferrule sonluğu ilə girməlidir, sandle clamp terminala isə ring və fork tipli sonluqlarla girməlidir.

- terminallarda alüminium kabeldən istifadə etmək qəti qadağandır

- bir terminala iki kabel daxil etmək olmaz(istisnalar hər zaman var). -əgər iki kabelin bir terminal nöqtəsinə bərkidilməsi tələb olunursa, o zaman bu tip quraşdırmalar üçün xüsusi nəzərdə tutulmuş sonluqdan istifadə etmək lazımdır.

-terminallar mütləq yük cərəyanına görə seçilməlidir

-şəkildə göstərilmiş doğru və səhv quraşdırmaya diqqət yetirin(tigt-sıxılmış, loose- boş)

123. Terminallarda(klemma) və ya elektrik-elektonika elementlərində air paths(hava yolu) və creepage path(sızma yolu) nədir?

- air paths(və ya clearance): iki keçirici metal terminal(çıxış) hissələr arasındakı ən qısa hava məsafəsi

- creepage paths: iki keçirici metal terminal(çıxış) hissələr arasındakı qalan izolyasiya(qeyri-metal, sintetik) səthinin ən qısa məsafəsi

124. Creepage paths ilə air paths-ın gərginliyə görə uzunluq cədvəli necədir? Çox vaxt, creepage path məsafəsi, air path məsafəsindən çox götürülür.

125. Ayrılma(segratation) ilə təhlükəsizliyi artırılmış Ex e terminal dedikdə nə başa düşürsünüz?

- Eyni terminalda bir neçə kabel bağlanılır, bəzən bu kabellər fərqli-fərqli gərginlikləri daşıdığı üçün bir-birindən ayrılmış şəkildə sıxılırlar. Bunu elmi izah etmiş olsaq belə deyərdik: bəzən tələb olunan air paths və creepage path uzunluqlarını qarşılamaq üçün Ex e terminalları arasına ayrılma divarları tətbiq olunur. 

126. Ex e terminalları yoxlayarkən əsasən nəyə diqqət yetirmək lazımdır?

- ayrılma divarının(sınma varsa) və məsafəsinin düzgünlüyünə

- terminalın izolyasiya səthinin təmizliyinə(çünki toz və kir keçiricicidir). Bu sadalananlar varsa, artıq o Ex e qəbul edilmir.

- qutunun orginala uyğun quraşdırılmasına

- Gasket(ara qat)-in sağlam olması və yağlı olmasına, rütubətsiz olmasına

127. Kabelin Ex e terminala bağlanmasında əsas yanlışlıqlar nələrdir?

- kabelin düzgün soyulmaması( cərəyan keçirən hissənin normadan böyük olması, və ya kiçik olması). Cərəyan keçirici hissənin həddən çox uzun olması, air path-ın azalmasına gətirər.

- kabelin izolyasiya örtüyünün terminalın içində sıxılması

- boş kabelin boş və yerləbirləşmə terminal sıxaclarına bağlanmaması

- izolent ilə izolyasiya 

- boş terminalların sıxılmaması

128. Ex e terminalı minimum hansı IP dərəcəli qutuya yerləşdirilməldir?

- IP54

129. Ex e tipli zəncir terminallar(chain terminals)-da darağ(interconnection-özaralarında əlaqələndirmə) istifadə edilmişsə, o zaman necə quraşdırılma necə aparılmalıdır?

- darağ istifadə olunmuş terminal ilə darağ istifadə olunmayan terminal arasında seqreqasiya(ayırıcı) divar qoyulmalıdır. Bu divar end cover, end clamp da adanır.

130. Ex e mühafizə örtüklərinin(qutu) giriş(içəri) qoruma sinifləndirmə cədvəli ?

	İzoyasiyasız aktiv hissələr	Yalnız izolyasiyalı aktiv hissələr
Ventiliyasiyasız və ya rütübət drenajı olmadan	IP54	IP44
Ventiliyasiyalı və ya rütubət drenajlı	IP44 “X” sertifikat nömrəli	IP24 “X” sertifikat nömrəli

131. Ex e mühafizə örtüklü qutuda nə etmək qadağandır?

- istehsalçının kabel glandı üçün açdığı dəlikdən əlavə gland dəliyinin açılması

- Bu qutunun içində Ex e olmayan avadanlıq yerləşdirmək

- Ex e olmayan glanddan istifadə edilməsi, glandın IP-si örtüyün IP-si ilə eyni olmaması

132. Kabel glandda IP54 hermetik sinif şərti(IP şayba qoymadan) nə zaman ödənilir?

- kabel gland 6 mm rezvadan-dan az olmayaraq vintlənmişsə, IP şaybanı qoymaqda olar, qoymamaqda

133. Kabel glanda nə zaman əlavə IP şayba qoyulmalıdır?

- glandın yivi 6 mm-dən azdırsa.

134. Yerləbirləşdirmə tag-ı yalnız hansı yivli glandlarda istifadə edilə bilər?

- metrik

135. Konik NPT yivli glandlarda nə üçün earth tag istifadə oluna bilməz?

- glandın çiyni(burtiki və ya shoulder) səthə sərt şəkildə sıxılmadığı üçün

136. Kabel glandının muftası(cable gland sleeve) nə üçün istifadə olunur?

- glandın üstünü oksidləşmədən qoruyur(lakin yağış, yağmur olmayan yerlərdə, çünki, şitin altına toplanmış su muftanın içinə yığıla bilər bu da zirehin karroziyalaşmasına gətirər.)

137. Partayış zonalarında quraşdırılmış şit və ya qutu(ölçü və elektrik)-larda nəfəslik(breather) nə üçündür?

- nəmişlikdən yaranan kondensatın toplanmasının qarşısını alır, toplansa belə kondensat onun vasitəsilə xaric olar, qutunu ventiliyasiya edir. Zona 1 və 2 də istifadə olunur. Ex d və Ex e tipli olurlar.

138. Partayış zonalarında quraşdırılmış şit və ya qutu(ölçü və elektrik)-larda axın tıxacı(drain plug) nə üçündür?

-  nəfəslik quraşdırılması mümkün olmuyan yerlərdə, toplanmış kondensatı vaxtında boşaltmaq üçündür

139. Ex e metodu ilə mühafizələnmiş mühərriklərin özəlliyi nədir?

- bu mühərriklərdə qığılcım və yüksək temperatur olma ehtimalı minimuma endirilmişdir. İçindəki dolağlara xüsusi tip yüksək temperatura dözümlü izolyasiya lakı hopdurulmuşdur. Vertikal quraşdırmalarda, ventiliyasiya yerindən içəri yad cisim daxil olmaması üçün, bu mühərriklərin üstündə kolpak(cap) quraşdırılır. Həm mühərrikin özü həm də, terminal qutusu Ex e mühafizəli olur. Bu mühərriklər fasiləsiz çalışmaya uyğun konstruksiyalanıb, tez-tez start-stop rejimlər üçün nəzərdə tutulmamışdır.

140.  Rotor valı ilişdiyi(kilidlənərsə) vaxt ərzində elektrik mühərrikində hansı anormal risklər yarana bilər?

- nominal cərəyandan 6-8 dəfə böyük olan cərəyan yaranar

- statorun(dolağ) ifrat qızması

- ventiliyasiyanın dayanması(soyuma getmir)

- rotor çubuqlarından keçən cərəyan əhəmiyyətli dərəcədə artar, həmçinin temperatur da

141. Ex e mühərriklərdə rotor ilişməsindən dolayı, stator və rotorda yüksək temperatur yaranmasının qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır?

- Ex e mühərriklərində lövhəcik üzərində göstərilmiş tE(tripping time) zaman ərzində mühərriki elektrik enerjisindən ayırmaq lazımdır. Bu proses, istilik-artıq yüklənmə(thermal overload) relesi vasitəsilə yerinə yetirilir. Rele üzərində tE -ni mühərrik üzərində göstərilmiş zamana görə sazlamaq lazımdır. İstilik ifrat yüklənmə, mühərrikin nominal cərəyanına görə sazlanmalıdır. 

Ardını oxu

Paylaş:    Facebook Twitter Google+ Stumble Digg

ELEKTRİK QURAŞDIRILMALAR VƏ YERLƏBİRLƏŞDİRMƏLƏR(EARTHING)

102. Partlayış təhlükəli ərazilərdə əsas hansı kimyəvi elementli növ elektrik kabeli  tətbiq olunur?

- mis və alüminum elementli XLPE(polivinilxlorid)

103. Partlayış təhlükəli ərazilərdə quraşdırılan alüminium kabelinin minimal en kəsiyi nə qədər olmalıdır?

- 16 mm2 

104. Partlayış təhlükəli ərazilərdə quraşdırılan kabellər divar və ya otağdan(məs, sahədən elekrik avadanlığı otağına) keçdikdə qazın keçirməzliyini(kiplik) hansı üsulla qoruyurlar?

- MCT(multi cable transit-çoxkabelli tranzit) , Roxtec tipli pəncərələrdən və Hawke tipli glandlardan istifadə etməklə

105. Earth(yerləbirləşdirmə) tag və earth plate(lövhə) -dan nə zaman istifadə edilir?

- Zirehli kabel(armoured cable) metal olmuyan(dielektrik və ya sintetik material) qutuya və ya paylayıcı şitə yivsiz daxil olduqda. Qutunun(şitin) xaricində və ya daxildə quraşdırıla bilər. 

- əgər gland əsasən qeyri-metal və metal şitə(yivsiz şit), cihaza bağlanıbsa, earth tag istifadə olunursa mütləq ulduz şayba(star washer) qoyulmalıdır.

- əgər gland metalı torpağlanmayan yivli şitə daxil olubsa

106. Tutaq ki, partlayış təhlükəli zonada qutunun və ya qurğunun içində elektrik kabeli damarlarından biri boş qalıb. Bu zaman nə etməlisiniz?

- Məsləhət görülür ki, ölçü montajından fərqli olaraq, elektrik kabel damarları elə montaj olunsun ki, ehtiyatda və boşda damar qalmasın. Bundan əlavə, əgər qalıbsa belə onu paylayıcı qutu tərəfdə boş terminallara bərkitmək lazımdır. Nəzərə alın ki, boş qalan elektrik damarını izolentləmək qadağandır.

107. Ümumiyyətlə elektrik quruluşların yerləbirləşdirməsi, elektrik vurmasına səbəb olan təhlükəli gərginliklərin qarşısını almaq üçündür. Bəs partlayış təhlükəli zonada elektrik quruluşlarının(şit, qurğu, sistem və.s) yerləbirləşdirmə səbəbi nədir?

- qığılcım və qövslərin qarşısını almaq üçündür.

108. Grounding, earthing və bonding arasındakı fərq nədir?

1. Grounding(torpağlanma)- yalnız neytral(sıfır) xəttin torpağ ilə əlaqəsidir. Bu neytral xətt generator və trasformatorun ulduz birləşməsindən götürülür.

2. Earthing( yerləbirləbirləşdirmə)- avadanlığların, elektrik maşınların, aparatların, quruluşların və.s gövdələrini torpağla əlaqələndirmək üçündür.

3. Bonding(əlaqələndirici yerləbirləşdirmə)- yalnız iki və ya daha çoxlu bir metal gövdəli quruluşların, məsələn, elektrik mühərrikinin gövdəsi ilə onu bəsləyən panelin gövdəsi arasındakı əlaqə, və ya panelin gövdəsi ilə panelin öz qapısı (qapağı) arasındakı əlaqələndirici yerləbirləşdirmədir.

 

109. Avadanlığın mühafizə xətli yerləbirləşdirməsi(PE) nə üçündür?

-  kifayət qədər yaranan qısa qapanma cərəyanı mühafizəni açsın(trip) deyə

110. Bonding(əlaqələndirici yerləbirləşdirmə) nə üçündür?

- metal keçiricilər(məs, panel ilə panelin qapısı, iki metal qaz borusu arası və.s) arasındakı gərginlik fərqlərinin qarşısını almaq üçündür.

111. Təmiz yerləbirləşdirmə(clean earth) nə üçündür?

- pik(maksimum) gərginlik olmayan sistemlər üçündür, Ex i dövrələrində istifadə edilir.

112. Neçə növ yerləbirləşdirmə montajı var?

- mühafizə, bonding(əlaqələndirici), təmiz , ildırım, statik elektrik və elektromaqnit uyğunluğu(EMC) yerləbirləşdirmələri

113. Neçə növ yerləbirləşdirmə-torpağlanma sistemi var?

- 5 ədəd(TN-C, TN-S, TN-C-S, TT,  IT)

114. Şəkildə gördüyünüz, yerləbirləşdirmə xətlərinin minimum en kəsikləri neçə mm2 olmalıdır?

- PE xəttinin en kəsiyi(cross-section) minimum 6 mm2 götürülür. Əgər faz xəttinin en kəsiyi 16 mm2 -ə qədərdirsə PE=6 mm2, əgər faza xətti en kəsiyi 16-35 mm2 arasındadırsa PE= 16 mm2, əgər faza xəttinin en kəsiyi 35 mm2-dən böyükdürsə o zaman PE= 0.5 x faza xəttinin en kəsiyi

- A xəttinin en kəsiyi = PE x 0,5 

- B xəttinin en kəsiyi = A

- C xəttinin en kəsiyi= ən kiçik PE xəttinin kəsiyinə(hər zaman 6 mm2)

115. Təhlükəli zonalarda hansı növ işıqlandırma lampaları qadağandır?

-  alçaq təzyiqli sodium buxar lampalar(qırıldığı zaman partlayış yaratmaq üçün kifayət qədər alışdırma enerjisi hasil etdiyi üçün)

- T5(>85) və T6(>100) temperaturlu zonalarda və ya ətraf mühit temperaturun 60 dərəcədən çox olduğu hallarda fluresant və elektron ballastlı işıqlandırma istifadə etmək olmaz.

116. Yüngül ərinti metalları sürüşməyə və sürtünməyə məruz qaldıda qığılcım yarada bilir. Partlayış təhlükəli ərazilərdə mühafizə səviyyələrinə(EPL) uyğun quraşdırlan avadanlığlarda istifadə olunan yüngül ərinti materialların faiz kütləsi necə olmalıdır?

- EPL Ga: aluminum+maqnezium+titan+zirkon(zirconium) = cəmi 10%, və ya maqnezium+titan+zorkon = cəmi 7.5%

- EPL Gb: maqnezium+titan=7.5%

- EPL Gc: tələb olunmur

117. Təhlükəli zonlarda qeyri-metal materiallarından(kabel izolyasiyası və.s) qaynaqlanan təhlükəli qığılcım riskləri necə idarə olunur?

- material komponentinin izolyasiya müqaviməti 1 GOm-dan böyük götürülür

- sintetik(qeyri-metal) materialların en kəsikləri EPL-ə görə aşağıdakı hədlərdə götürülür:

Ardını oxu

Paylaş:    Facebook Twitter Google+ Stumble Digg

"Ex i" MÜHAFİZƏ METODLU AVADANLIQLAR VƏ ONLARIN QURAŞDIRILMASI

63. Ex i nədir?

- Ex i ingilis dilində intrinsic safety(içdən təhlükəsiz) adlanır. Bu metodla mühafizə olunmuş avadanlıqlar alışma enerjisindən kiçik enerjiyə sahibdir. 

64. Praktikada, Ex i metodu ilə mühafizə olunmuş hansı cihaz və avadanlıqlar mövcuddur?

- açarlar

- ştepsel və rozetkalar( plug, socket)

- çıxış sıxacları( terminals)

- ölçü rezistorları

- kondensatorlar

- fərdi yarımkeçirici elementlər

-  hərəkətli ölçü sarğaclar

- elektrik vəziyyət sensorları

Müxtəsər, ölçü nəzarət və aşağı enerjili avadanlıqları

65. Zener baryerlərin sxemini göstərin, Ex ia, ib və ic arasında hansı praktik fərqlər var? 

63. Ex i avadanlıqlar hansı standarta əsas istehsal edilirlər?

-       NEN-EN-IEC 60079-11

64. Zener baryerin quraşdırılma məqsədir nədir?

- Təhlükəli zonada quraşdırılmış avadanlığın və ya cihazın(sensorlar və.s) qidalandırma dövrəsinə(24V) verilən enerji miqdarını məhdudlaşdırır.

65. Zener baryerin elektrik dövrəsi sxemini göstərin?

- 

66. Təhlükəli ərazidə Zener baryerin qoşulma sxemini göstərin?

67. Elektrik yerləbirləşdirmə(electrical earthing) nədir?

- Elektrik yerləbirləşdirmə mühafizə yerləbirləşdirməsidir. 

Bu yerləbirləşdirmə enerji sistemlərini və elektrik avadanlığlarını qorumaq üçündür, o cümlədən heyyəti(personal) enerji sistemlərindən və elektrik avadanlığlarından sızan elektrik vurma cərəyanından  qorumaq üçündür.  Bu yerləbirləşdirməyə həm də kirli yerləbirləşdirmə deyilir. Sarı-yaşıl rəngli kabel ilə fərqləndirilir.

68. Ölçü yerləbirləşdirməsi(instrument earthing) nədir?

- Bu yerləbirləşdirməyə bəzən, referans yerləbirləşdirmə və ya təmiz yerləbirləşdirmə deyilir. Ölçü yerləbirləşdirməsi  ölçü cihazlarını, ekranları(shields), tək və çox damarlı ekranlı kablelləri parazitlərdən(küy, maneə) qorumaq üçündür. Sarı-qara rəngli kabel ilə fərqləndirilir.

69. Elektrik və ölçü yerləbirləşdirmə bir-biri ilə əlaqələndirilə bilər?
-  Bir-birləri ilə əlaqələndirilməyi qəti qadağandır, mütləq bir-birindən təcrid olmalıdırlar, ayrı-ayrı torpağlara gömülməlidirlər. 

70. Ex i avadanlıqlar necə yerləbirləşdirilir?

- Ex i avadanlıqlar yalnız təmiz(instrument earth və ya clean earth) yerləbirləşdirmə ilə təmin olunmalıdır. Ex i avadanlğın girişinə tətbiq olunmuş qida mənbəyi hətta belə yerləbirləşdirilməməlidir. 

71. Ex i avadanlığı ilə təhlükəli zonalarda quraşdırılmış hər hansı cihaz, sensorların yerləbirləşdirməsi hansı formada olur?

- Ex i avadanlığı təmiz yerləbirləşdirilir, Ex i ilə təhlükəli zonadadakı cihazı bir-birinə əlaqələndirən kabelin Ex i-yə tərəf olan hissəsi də təmiz yerləbirləşdirir, lakin kabelin digər yerləbirləşdirmə ucu (təhlükəli zona tərəfindəki) heç yerə bağlanmayaraq izolə edilir. Bu uc məsələn, bir temperatur sensoruna daxil ola bilər. Əgər yerləbirləşdirilsə idi, ölçü yerləbirləşdirmə elektrik yerləbirləşdirməsi ilə birləşmiş olacaqdır, bu birləşmə də beynəlxalq standartın tələblərini pozur, avadanlıq və cihazın  doğru(təhlükəsiz) çalışmasına maniyə törədəcəkdir. 

72. Ex i avadanlğında temperatur qrupu nə üçün qeyd olunmur?

- Çünki Ex i metodu ilə mühafizə olunmuş avadanlığın özü mütləq Ex örtüklü qutuda yer almalıdır. Temperatur qrupu da o qutunun üzərində əks olmalıdır, bu temperatur zonaya uyğun olmalıdır. 

73. Ex nL ilə Ex ic arasındakı fərq nədir?

- hər ikisi eyni şeydir, hər ikisi zona 2 də quraşdırılır. 

74. Ex n avadanlığlar yalnız hansı zonalarda quaşdırıla bilər və hansı mühafizə kateqoriyalı(EPL) olur?

- zona 2, kateqoriya 3 və ya Gc

75. Ex i avadanlığların əsas hansı parametrlərini bilməliyik?

- gərginlik, tutum və induktivliyini

76. Zener baryerdə sıradan çıxmış qoruyucunu(fuse) yenisi ilə əvəz etmək olar?

-  xeyr, çünki qoruyucu zener baryerin daxilindəki zener diodları ucbatından sıradan çıxa bilər. 

77. Zener baryer ilə əlaqələndirilmiş sahə avadanlığı 𐌠𐌠C qaz ərazidə yerləşdirilmişsə, həmin sahə avadanlığının və kabelin tutumu və induktivliyi nə qədər olmalıdır?

- 0.5 mF, 1.3 mHn

78. İzolə edici(isolating amplifier) gücləndiricinin digər adı nədir?

- qalvanik izolyator

79. İzoləedici gücləndiricininin zener bayeri ilə arasında fərq nədir?

- izolə edici gücləndiricidə birinci tərəf ikinci tərəfdən qalvanik olaraq izolə edilmişdir. Zener baryerdən fərqli olaraq, yerləbirləşdirməyə ehtiyacı yoxdur. Qalvanik gücləndiricinin qiyməti(cost) zener baryerindəkindən çox bahadır.

80. Ex i qalvanik gücləndiricnin çıxışına qoşulmuş təhlükəli zonadakı sahə avadanlığı yalnış yerləbirləşdirilmişsə nə baş verəcək?

- Ex i dövrəsindən təhlükəli gərginik keçmiyəcək. Təhlükəsiz çalışacaqdır.

81. Əgər sıradan çıxmış zener baryerinin və qalvanik gücləndiricinin orginalı daha istehsal olunmursa, mühəndis onu hansı parametrlərinə görə digəri ilə əvəz edə bilər?

- çıxış cərəyanı və gərginliyinə, maksimum tutum və induktivlik parametlərinə görə

82. Zener baryer və qalvanik gücləndiricilər maksimum hansı gərginlikli paylayıcı panellərin içində quraşdırıla bilər?

- maksimum 250 V

83. Ex i avadanlığların quraşdırılmasında istifadə olunan kabellər hansı gərginliklərdə test(meqometr) olunmalıdır?

- 500 VAC, 750 VDC və daha çox

84. Ex i avadanlığlarının quraşdırma kabellərinin telinin(strand) minimum diametri və izolyasiya diametri nə qədər olmalıdır?

- 0.1 mm; 0.2 mm

85. Ölçü və elektrik kabelləşmə eyni borunun və ya tavanın içindən aparıla bilər?

- xeyr qadağandır

86. Ex i avadanlığların quraşdırılmasında istifadə olunan kabelin rəngi nədir?

- açıq mavi

87. Quraşdırma panelində Ex i ilə qeyri Ex i terminallar bir-birindən hansı məsafədə olmaldırlar?

- 50 mm

88. Ex i də izolyasiyasız yalın(cərəyanlı) hissə ilə yerləbirləşdirilmiş yalın hissə arasındakı məsafə nə qədər olmaldır?

- 3 mm

89. Ex i də izolyasiyasız yalın hissə ilə digər izolyasiyasız yalın hissə arasındakı məsafə nə qədər olmaldır?

- 6 mm

90. Panellərdə istifadə olunmayan kabel damarlarını nə etmək lazımdır?

- terminallara bağlamaq lazımdır

91. Tutaq ki, Ex i elektrik dövrələrində(avadanlıqlarını) qalvanik ayırma(gücləndirici) istifadə olunmayıb, biz elektrik dövrəsini necə bəsləməliyik?

- ayırıcı transformator vasitəsi ilə

92. Ex i elektrik dövrələrində zener baryerləri ard-arda paralel qoşmaq olar?

- xeyr

93. Zona 0 -da yerləbirləşdirmə necə olur?

-  zona 0 da yerləbirləşdirmə qadağandır, lakin avadanlıq zona 0 -a yaxın yerdə yerləbirləşdirilməlidir. Sertifikat nömrəsinə "x" işarəsi qoyulur. 

94. Sertifikat nömrəsinə X işarəsi əlavə edilmişdir, bu nə deməkdir?

- Qurğuya və onun istismar təhlükəsizliyinə aid xüsusi şərtlər vardır. Bu şərtlər avadanlığın quraşdırılması zamanı sertifikatından və ya istismar üzrə təlimatından öyrənmək lazımdır.

95. Sertifikat nömrəsinə "U" işarəsi əlavə edilmişdir, bu nə deməkdir?

- sertifikat müstəqil çalışmayan komponent üçün verilibdir. 

96. Zener baryerin bağlantı nöqtəsindən yerləbirləşdirmə sisteminə qədər impedansı(tam müqavimət) nə qədərdir?

- 1 Om-dan kiçik

97. Ex i -də yerləbirləşdirmə kabelinin minimum en kəsiyi nə qədər olmalıdır?

- ən azı 2 ədəd 1.5 mm2, və ya 1 ədəd 4 mm2 

98. Ex i kabelinin hansı hissələri yerləbirləşdirilir?

- sahə avadanlığına tərəf olan hissəsində nə ekran nə də zirehi yerləbirləşdirmək qadağandır, gövdəyə bağlanmır sadəcə üstü izolyasiya olunur, lakin digər tərəfi təhlükəsiz qutunun(junction box) və ya panelin içində olduğundan zirehi ilə birlikdə təmiz yerləbirləşdirmə terminalına bağlanılır.

99. Təhlükəli sahədəki ölçü cihazının kabel ekranını yüksək tezlikli interferensiya tezliklərindən qorumaq üçün hansı tədbirlər görülməlidir?

-  1500 Volta test olunmuş 1 nF kondensator vasitəsilə yerləbirləşdirilir.

100. Sahədə boru(qaz, yanacaq və.s) üstündə quraşdırılmış ölçü cihazı nə zaman yerləbirləşdirilir?

- Yalnız statik elektrik olma ehtimalı varsa. Bu da, istehsalçının sənədlərində yer almalıdır. Və cihazın sertifikatında "x" işarəsi olmalıdr.

101. İfrat gərginliyin(ildırım, qısa qapanma və.s dan yaranan) avadanlığa ziyan vurmaması üçün hansı tədbirlər görülür?

-  təhlükəli sahədəki cihaz(sensor, transmitter və.s) ilə paylayıcı qutu arasına  iki ədəd ifrat gərginlikdən mühafizə quraşdırılır. Bəzən də sahədəki avadanlığın öz içində ifrat gərginlikdən mühafizə əvvəlcədən quraşdrırılmış olur.  Bunun mənfi cəhəti odur ki, yerləbirləşdirmə tələb edir. Şəkilə diqqət.

Ardını oxu

Paylaş:    Facebook Twitter Google+ Stumble Digg