Naqil və kabellərin seçilməsi qaydası(EQQQ)

bySəfa Məcidov •


                        1.4. Naqillərin seçilməsi qaydası


 

1.4.1. Naqillərin qızmaya, cərəyanın iqtisadi sıxlığına və taclanma şərtlərinə görə seçilməsi

 

1.4.1.1. Bu bənd elektrik naqillərinin (izolyasiyasız və izolyasiyalı naqillər, kabellər və şinlər) en kəsiyinin qızmaya, cərəyanın iqtisadi sıxlığına və taclanma şərtlərinə görə seçilməsinə şamil edilir. Əgər bu şərtlərlə seçilən naqilin en kəsiyi digər şərtlərin (QQ cərəyanlarının termiki və elektrodinamiki dayanıqlığı, gərginlik itkiləri və normadan kənara çıxmalar, mexaniki möhkəmlik, ifrat yüklənmədən mühafizə) tələb etdiyi en kəsiyindən kiçik olarsa, onda bu şərtlərlə tələb olunan ən böyük en kəsiyi qəbul olunmalıdır.

 

 

1.4.2. Naqillərin en kəsiklərinin qızmaya görə seçilməsi

 

1.4.2.1. İstənilən təyinatlı naqillər nəinki normal, həm də qəzadan sonrakı rejimlər, həmçinin təmir dövrü və xətlər, şin bölmələri və s. arasında cərəyanın qeyri-bərabər paylanması mümkün olan rejimləri nəzərə alınmaqla, buraxılabilən qızmanın son həddinə olan tələbləri ödəməlidirlər. Qızmaya yoxlamada yarımsaatlıq maksimal cərəyan, şəbəkənin müvafiq elementinin orta yarımsaatlıq cərəyanlarından ən böyüyü qəbul edilir.

1.4.2.2. Elektrik qəbuledicilərinin təkrar-qısamüddətli və qısa müddətli iş rejimlərində (dövrünün ümumi davamiyyəti 10 dəqiqəyədək olan və iş dövrünün davamiyyəti 4 dəqiqədən çox olmayan) naqillərin en kəsiyinin qızmaya görə yoxlanılması üçün hesabat cərəyanı qismində, uzunmüddətli rejimə gətirilmiş cərəyan qəbul edilməlidir. Bu zaman:

a) 6 mm2-dək en kəsikli mis, 10mm2-dək en kəsikli alüminium naqillər üçün, uzunmüddətli iş rejimli qurğular üçün olan cərəyan qəbul edilir;

b) 6 mm2-dən böyük en kəsikli mis, 10mm2-dən böyük en kəsikli alüminium naqillər üçün


cərəyan, buraxılabilən uzunmüddətli cərəyanın  əmsalına hasili ilə müəyyən edilir, burada, Tq.m. – nisbi vahidlərlə göstərilən iş dövrün müddətidir (qoşulma müddətinin dövr müddətinə nisbətidir).

1.4.2.3. Qoşulma davamiyyəti 4 dəqiqədən çox olmayan və qoşulmalar arası fasilələri naqillərin ətraf mühitin temperaturuna kimi soyuması üçün yetərli olan qısamüddətli iş rejimləri üçün ən böyük buraxılabilən cərəyanları təkrar-qısamüddətli rejim normaları üzrə müəyyən edilməlidir (bax 1.4.2.2-ci yarımbənd). Qoşulma müddəti 4 dəqiqədən çox olduqda, həmçinin qoşulmalararası fasilələr yetərli davamiyyətli olmadıqda ən böyük buraxılabilən cərəyanları uzunmüddətli iş rejimli qurğular üçün olduğu kimi müəyyən etmək lazımdır.

1.4.2.4. Nominal yükdən az yüklənən, hopdurulmuş kağız izolyasiyalı 10 kV-dək gərginlikli kabellər üçün, qısamüddətli ifrat yüklənmələr, Cədvəl 1-də göstərilib.

 

Cədvəl 1

10 kV-dək gərginlikli hopdurulmuş kağız izolyasiyalı kabellər üçün buraxılabilən qısamüddətli ifrat yüklənmə

 

İlkin yüklənmənin

əmsalı

Xətt çəkilişinin

növü

Nominalanisbətənyolverilənifratyüklənmə, müddəti, saat

0,5

1,0

3,0

0,6

Torpaqda

Havada

Boruların içində (torpaqda)

1,35

1,25

1,20

1,30

1,15

1,0

1,15

1,10

1,0

0,8

Torpaqda

Havada

Boruların içində (torpaqda)

1,20

1,15

1,10

1,15

1,10

1,05

1,10

1,05

1,00

 

1.4.2.5. Qəzadan sonrakı rejimin aradan qaldırılması dövründə 5 gün ərzində, əgər bu günlərin qalan vaxtlarında yükləmə nominalı keçmirsə, gündə 6 saatdan çox olmayan davamiyyətlə yükləmənin maksimumları zamanı polietilen izolyasiyalı kabellər üçün nominalın 10%-nə, polivinilxlorid izolyasiyalı kabellər üçün isə nominalın 15%-dək ifrat yüklənmə buraxılabiləndir.

Qəzadan sonrakı rejimin aradan qaldırılması dövründə kağız izolyasiyalı 10 kV-dək gərginlikli kabellər üçün, Cədvəl 2-də göstərilən hədlərdə 5 gün ərzində ifrat yüklənmə yol veriləndir.

15 ildən çox istismarda olan kabel xətləri üçün ifrat yüklənmələr 10% azaldılmalıdır.

Gərginliyi 20 – 35 kV olan kabel xətlərində ifrat yüklənmə yolverilməzdir.

1.4.2.6. Normal yüklənmələrə və qəzadan sonrakı ifrat yüklənmələrə olan tələblər kabellərə və onlarda quraşdırılmış birləşdirici və sonluq muftalarına və sonluq kipləndirilmələrinə aiddir.

 

Cədvəl 2

10 kV-dək gərginlikli kağız izolyasiyalı kabellər üçün qəzadan sonrakı

rejimin aradan qaldırılması dövründə buraxılabilən ifrat yüklənmə

 

İlkin yüklənmənin əmsalı

Xətt çəkilişinin

növü

Maksimumuzunmüddətliolduqda, nominalanisbətənyolverilənifratyüklənmə müddəti, saat

1

3

6

0,6

Torpaqda

Havada

Boruların içində (torpaqda)

1,5

1,35

1,30

1,35

1,25

1,20

1,25

1,25

1,15

0,8

Torpaqda

Havada

Boruların içində (torpaqda)

1,35

1,30

1,20

1,25

1,25

1,15

1,20

1,25

1,10

 

1.4.2.7. Dördnaqilli üçfazalı cərəyan sistemində sıfır işçi naqilləri faza naqillərinin keçiriciliyinin 50%-indən az olmayan keçiriciliyə malik olmalıdırlar, zəruri hallarda isə onların keçiriciliyi faza naqillərinin keçiriciliyinin 100%-nə kimi artırılmalıdır.

1.4.2.8. Temperaturu yuxarıda verilənlərdən əsaslı dərəcədə fərqlənən mühitdə yerləşdirilmiş kabellərin, izolə olunmamış və izolə olunmuş naqillərin və şinlərin, həmçinin sərt və elastik cərəyandaşıyıcılarının uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlarının müəyyən edilməsi üçün Cədvəl 3-də verilən əmsallar tətbiq edilməlidir.

 

Cədvəl 3

 

Torpağın və havanın temperaturundan asılı olaraq kabellər, izolə

olunmamış və izolə olunmuş naqil və şinlər üçün cərəyanların təshihedici əmsalları

 

Mühitin

şərti tempera-turu,

oC

Damarın normalaş-

dırılmış tempe-raturu,

oC

Mühitin hesabı temperaturunda cərayanların təshihedici əmsalları, oC

-5 və aşağı

0

+55

+10

+15

+20

+25

+30

+35

+40

+45

+50

15

80

1,14

1,11

1,08

1,04

1,00

0,96

0,92

0,88

0,83

0,78

0,73

0,68

25

80

1,24

1,20

1,17

1,13

1,09

1,04

1,00

0,95

0,90

0,85

0,80

0,74

25

70

1,29

1,24

1,20

1,15

1,11

1,05

1,00

0,94

0,88

0,81

0,74

0,67

15

65

1,18

1,14

1,10

1,05

1,00

0,95

0,89

0,84

0,77

0,71

0,63

0,55

25

65

1,32

1,27

1,22

1,17

1,12

1,06

1,00

0,94

0,87

0,79

0,71

0,61

15

60

1,20

1,15

1,12

1,06

1,00

0,94

0,88

0,82

0,75

0,67

0,57

0,47

25

60

1,36

1,31

1,25

1,20

1,13

1,07

1,00

0,93

0,85

0,76

0,66

0,54

15

55

1,22

1,17

1,12

1,07

1,00

0,93

0,86

0,79

0,71

0,61

0,50

0,36

25

55

1,41

1,35

1,29

1,23

1,15

1,08

1,00

0,91

0,82

0,71

0,58

0,41

15

50

1,25

1,20

1,14

1,07

1,00

0,93

0,84

0,76

0,66

0,54

0,37

-

25

50

1,48

1,41

1,34

1,26

1,18

1,09

1,00

0,89

0,78

0,63

0,45

-

 

 

1.4.3. Rezin və ya plastik izolyasiyalı naqillər, elastik naqillər və

kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar

 

1.4.3.1. Rezin və ya polivinilxlorid izolyasiyalı naqillər, rezin izolyasiyalı elastik naqillər və rezin və ya plastik izolyasiyalı qurğuşun, polivinilxlorid və rezin üzlüklü kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar Cədvəl 4-10-da verilmişdir. Onlar damarların +65oC, ətraf mühitin +25oC və torpağın +15oC temperaturları üçün qəbul olunublar.

Bir boruda yerləşdirilən naqillərin (və ya çoxdamarlı naqilin damarlarının) sayını müəyyən edərkən, üçfazalı cərəyanın dördnaqilli sisteminin sıfır işçi naqili, həmçinin yerbirləşdirici və sıfır mühafizə naqilləri hesaba alınmırlar.

Boruların sayından və onların yerləşmə yerlərindən (havada, arakəsmələrdə, bünövrələrdə) asılı olmayaraq Cədvəl 4-5-də təsbit edilmiş rəqəmlər tətbiq edilməlidir.

Cədvəl 4

 

Rezin və polivinilxlorid izolyasiyalı, mis damarlı və elastik naqillər

üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyan keçirici damarın en kəsiyi,mm2

Naqillər üçün cərəyan, A, yerləşmə yeri:

açıq

Bir boruda

iki

birdamarlı

üç

birdamarlı

dörd birdamarlı

bir

ikidamarlı

bir

üçdamarlı

0,5

11

-

-

-

-

-

0,75

15

-

-

 

-

-

1

17

16

15

14

15

14

1,2

20

18

16

15

16

14,5

1,5

23

19

17

16

18

15

2

26

24

22

20

23

19

2,5

30

27

25

25

25

21

3

34

32

28

26

28

24

4

41

38

35

30

32

27

5

46

42

39

34

37

31

6

50

46

42

40

40

34

8

62

54

51

46

48

43

10

80

70

60

50

55

50

16

100

85

80

75

80

70

25

140

115

100

90

100

85

35

170

135

125

115

125

100

50

215

185

170

150

160

135

70

270

225

210

185

195

175

95

330

275

255

225

245

215

120

385

315

290

260

295

250

150

440

360

330

-

-

-

185

510

-

-

-

-

-

240

605

-

-

-

-

-

300

695

-

-

-

-

-

400

830

-

-

-

-

-

 

Qutularda, həmçinin qanovlarda dəst halında yerləşdirilmiş naqillərin və kabellərin uzunmüddətli buraxılabilən aşağıdakı cərəyanları qəbul edilməlidir: naqillər üçün – Cədvəl 4 və 5 üzrə borularda yerləşdirilən naqillər üçün olduğu kimi; kabellər üçün – Cədvəl 6-8 üzrə havada yerləşdirilən kabellərdə olduğu kimi.

Borularda, qutularda, həmçinin dəst halında qanovlarda yerləşdirilmiş eyni zamanda yüklənmiş naqillərin dörddən artıq sayında, naqillər üçün cərəyanlar Cədvəl 4 və 5 üzrə açıqda (havada) yerləşdirilən naqillərdə olduğu kimi, 5 və 6 naqil üçün 0,68; 7-9 naqil üçün 0,63 və 10-12 naqil üçün 0,6 azaldıcı əmsallar daxil edilməklə qəbul edilməlidir.

İkinci dövrə naqilləri üçün azaldıcı əmsallar daxil edilmir.

 

Cədvəl 5

 

Rezin və polivinilxlorid izolyasiyalı, alüminium damarlı naqillər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyan keçirici damarın en kəsiyi, mm2

Naqillər üçün cərəyan, A, yerləşmə yeri:

açıq

Bir boruda

iki

birdamarlı

üç

birdamarlı

dörd

birdamarlı

bir

ikidamarlı

bir

 üçdamarlı

2

21

19

18

15

17

14

2,5

24

20

19

19

19

16

3

27

24

22

21

22

18

4

32

28

28

23

25

21

5

36

32

30

27

28

24

6

39

36

32

30

31

26

8

46

43

40

37

38

32

10

60

50

47

39

42

38

16

75

60

60

55

60

55

25

105

85

80

70

75

65

35

130

100

95

85

95

75

50

165

140

130

120

125

105

70

210

175

165

140

150

135

95

255

215

200

175

190

165

120

295

245

220

200

230

190

150

340

275

255

-

-

-

185

390

-

-

-

-

-

240

465

-

-

-

-

-

300

535

-

-

-

-

-

400

645

-

-

-

-

-

Cədvəl 6

 

Rezin izolyasiyalı damarlı metal mühafizəli örtüklərdə olan naqillər və rezin izolyasiyalı mis damarlı qurğuşun, polivinilxloridvə ya rezin örtüklü zirehli və zirehsiz kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan* , A, naqillər və kabellər üçün

birdamarlı

ikidamarlı

üçdamarlı

Çəkilərkən

havada

havada

yerdə

havada

yerdə

1,5

23

19

33

19

27

2,5

30

27

44

25

38

4

41

38

55

35

49

6

50

50

70

42

60

10

80

70

105

55

90

16

100

90

135

75

115

25

140

115

175

95

150

35

170

140

210

120

180

50

215

175

265

145

225

70

270

215

320

180

275

95

325

260

385

220

330

120

385

300

445

260

385

150

440

350

505

305

435

185

510

405

570

350

500

240

605

-

-

-

-

_____________________

* Cərəyanlar həm sıfır damarlı, həm də sıfır damarı olmayan naqillərə və kabellərə aid edilir.

 

Cədvəl 7

 

Rezin və ya plastik izolyasiyalı, alüminium damarlı, qurğuşun, polivinilxlorid və rezin örtüklü, zirehli və zirehsiz, kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, А, kabellər üçün

birdamarlı

ikidamarlı

üçdamarlı

çəkilərkən

havada

havada

yerdə

havada

yerdə

2,5

23

21

34

19

29

4

31

29

42

27

38

6

38

38

55

32

46

10

60

55

80

42

70

16

75

70

105

60

90

25

105

90

135

75

115

35

130

105

160

90

140

50

165

135

205

110

175

70

210

165

245

140

210

95

250

200

295

170

255

120

295

230

340

200

295

150

340

270

390

235

335

185

390

310

440

270

385

240

465

-

-

-

-

 

Qeyd: Gərginliyi 1 kV-dək olan plastik izolyasiyalı dörddamarlı kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlarüçdamarlı kabellər kimi Cədvəl 7-dən seçilə bilər, lakin 0,92 əmsalı ilə.

Cədvəl 8

 

Səyyar şlanqşəkilli orta və yüngül elastik naqillər, səyyar şlanqşəkilli ağır kabellər, şlanqşəkilli elastik şaxta vəprojektor kabelləri və səyyar mis damarlı naqillər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan*, А, elastik naqillər, naqillər və kabellər üçün

birdamarlı

ikidamarlı

üçdamarlı

0,5

-

12

-

0,75

-

16

14

1,0

-

18

16

1,5

-

23

20

2,5

40

33

28

4

50

43

36

6

65

55

45

10

90

75

60

16

120

95

80

25

160

125

105

35

190

150

130

50

235

185

160

70

290

235

200

____________________

* Cərəyanlar, həm sıfır damarlı, həm də sıfır damarı olmayan naqillərə və kabellərə aid edilir.

 

 

 

 

 

 

Cədvəl 9

 

Səyyar elektrik qəbulediciləri üçün rezin izolyasiyalı mis damarlı şlanq kabelləri üçün buraxılabilən uzunmüddətli cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan*, A, kabellər üçün gərginlik, kV

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi,mm2

Cərəyan*, A, kabellər üçün gərginlik, kV

3

6

3

6

16

85

90

70

215

220

25

115

120

95

260

265

35

140

145

120

305

310

50

175

180

150

345

350

____________________

* Cərəyanlar, həm sıfır damarlı, həm də sıfır damarı olmayan naqillərə və kabellərə aid edilir.

 

Cədvəl 10

 

1,3 və 4 kV gərginlikli elektrikləşdirilmiş nəqliyyat üçün mis damarlı, rezin izolyasiyalı naqillər üçün buraxılabilən uzunmüddətli cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, А

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi,mm2

Cərəyan, А

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi,mm2

Cərəyan, А

1

20

16

115

120

390

1,5

25

25

150

150

445

2,5

40

35

185

185

505

4

50

50

230

240

590

6

65

70

285

300

670

10

90

95

340

350

745

1.4.3.2. Birsıralı yerləşmədə (dəst ilə yox), qanovlarda yerləşdirilmiş naqillər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanları havada yerləşdirilən naqillər üçün olduğu kimi nəzərə almaq lazımdır.

Qutularda yerləşdirilən naqillər və kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanları Cədvəl 4-7 üzrə, Cədvəl 11-də göstərilən azaldıcı əmsallar tətbiq etməklə, açıqda (havada) yerləşdirilən tək naqillər və kabellər üçün olduğu kimi qəbul edilməlidir.

Azaldıcı əmsallar seçilərkən nəzarət və ehtiyat naqillər və kabellər nəzərə alınmırlar.

 

 

 

 

 

 

 

Cədvəl 11

 

Qutularda yerləşdirilmiş naqil və kabellər üçün azaldıcı əmsal

 

Yerləşdirilmə üsulu

Yerləşdirilmiş naqil və kabellərin sayı

Qidalandırıcı naqillər üçün

azaldıcı əmsal

təkdamarlı

çoxdamarlı

istifadə əmsalı

0,7-dəkolanayrı-ayrıelektrikqəbulediciləri

istifadə əmsalı 0,7-dən yuxarı olanqrup elektrikqəbuledicilərivə ayrı-ayrı qəbuledicilər

Çoxqatlı və dəstə ilə

-

4-dək

1,0

-

2

5 – 6

0,85

-

3 - 9

7 – 9

0,75

-

10 - 11

10 – 11

0,7

-

12 - 14

12 – 14

0,65

-

15 - 18

15 – 18

0,6

-

Birqatlı

2 - 4

2 – 4

-

0,67

5

5

-

0,6

 

 

1.4.4. Hopdurulmuş kağız izolyasiyalı kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar

 

1.4.4.1. Gərginliyi 35 kV-dək olan hopdurulmuş kağız izolyasiyalı qurğuşun, alüminium və ya polivinilxlorid üzlüklü kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar kabel damarlarının buraxılabilən temperaturlarına müvafiq olaraq qəbul edilirlər:

 

Nominal gərginlik, kV  3-dək        6               10          20                 35

 

Kabel damarının buraxılabilən temperaturu, oC                                    +80             +65         +60             +50

 

1.4.4.2. Torpaqda yerləşdirilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar Cədvəl 12, 15, 18–21-də verilmişdir. Cərəyanlar, torpağın +15oC temperaturunda və torpağın xüsusi müqaviməti 120 sm·K/Vt olduqda, 0,7÷1,0 metr dərinlikdə xəndəkdə birdən çox kabel olmamaq şərtilə hesablanmışdır.

 

 

 

 

 

 

 

 

Cədvəl 12

 

Mis damarlı yağkanifol və axmayan (qatı) kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun örtüklü, torpaqda çəkilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, kabellər üçün

1 kV-dək

birdamarlı

1 kV-dək

ikidamarlı

üçdamarlı, gərginliyi, kV

1 kV-dək dörddamarlı

3-dək

6

10

6

-

80

70

-

-

-

10

140

105

95

80

-

85

16

175

140

120

105

95

115

25

235

185

160

135

120

150

35

285

225

190

160

150

175

50

360

270

235

200

180

215

70

440

325

285

245

215

265

95

520

380

340

295

265

310

120

595

435

390

340

310

350

150

675

500

435

390

355

395

185

755

-

490

440

400

450

240

880

-

570

510

460

-

300

1000

-

-

-

-

-

400

1220

-

-

-

-

-

500

1400

-

-

-

-

-

625

1520

-

-

 

-

-

800

1700

-

-

-

-

-

 

Cədvəl 13

 

Mis damarlı yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun örtüklü, suda yerləşdirilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, kabellər üçün

üçdamarlı, gərginliyi, kV

1 kV-dək

dörddamarlı

3-dək

6

10

16

-

135

120

-

25

210

170

150

195

35

250

205

180

230

50

305

255

220

285

70

375

310

275

350

95

440

375

340

410

120

505

430

395

470

150

565

500

450

-

185

615

545

510

-

240

715

625

585

-

 

 

Cədvəl 14

 

Mis damarlı yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun örtüklü, havada çəkilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, kabellər üçün

1kV-dək birdamarlı

1kV-dək ikidamarlı

üçdamarlı, gərginliyi, kV

1 kV-dək dörddamarlı

3-ə kimi

6

10

6

-

55

45

-

-

-

10

95

75

60

55

-

60

16

120

95

80

65

60

80

25

160

130

105

90

85

100

35

200

150

125

110

105

120

50

245

185

155

145

135

145

70

305

225

200

175

165

185

95

360

275

245

215

200

215

120

415

320

285

250

240

260

150

470

375

330

290

270

300

185

525

-

375

325

305

340

240

610

-

430

375

350

-

300

720

-

-

-

-

-

400

880

-

-

-

-

-

500

1020

-

-

-

-

-

625

1180

-

-

-

-

-

800

1400

-

-

-

-

-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cədvəl 15

 

Alüminium damarlı yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun və ya alüminium örtüklü, torpaqda çəkilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, kabellər üçün

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi mm2

1kV-dək ikidamarlı

üçdamarlı, gərginliyi, kV

1 kV-dək dörddamarlı

3-dək

6

10

6

-

42

35

-

-

-

10

75

55

46

42

-

45

16

90

75

60

50

46

60

25

125

100

80

70

65

75

35

155

115

95

85

80

95

50

190

140

120

110

105

110

70

235

175

155

135

130

140

95

275

210

190

165

155

165

120

320

245

220

190

185

200

150

360

290

255

225

210

230

185

405

-

290

250

235

260

240

470

-

330

290

270

-

300

555

-

-

-

-

-

400

675

-

-

-

-

-

500

785

-

-

-

-

-

625

910

-

-

-

-

-

800

1080

-

-

-

-

-

 

Cədvəl 16

 

Alüminium damarlı yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun örtüklü, suda çəkilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi mm2

Cərəyan, A, kabellər üçün

Cərəyan, A,

üçdamarlı kabellər üçün gərginlik, kV

1 kV-dək dörd damarlı

3-dək

6

10

16

-

105

90

-

25

160

130

115

150

35

190

160

140

175

50

235

195

170

220

70

290

240

210

270

95

340

290

260

315

120

390

330

305

360

150

435

385

345

-

185

475

420

390

-

240

550

480

450

-

 

Cədvəl 17

 

Alüminium damarlı yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun və ya alüminium örtüklü, havada çəkilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, kabellər üçün

1kV-dək birdamarlı

1kV-dək ikidamarlı

üçdamarlı, gərginliyi, kV

1 kV-dək dörddamarlı

3-dək

6

10

6

-

42

35

-

-

-

10

75

55

46

42

-

45

16

90

75

60

50

46

60

25

125

100

80

70

65

75

35

155

115

95

85

80

95

50

190

140

120

110

105

110

70

235

175

155

135

130

140

95

275

210

190

165

155

165

120

320

245

220

190

185

200

150

360

290

255

225

210

230

185

405

-

290

250

235

260

240

470

-

330

290

270

-

300

555

-

-

-

-

-

400

675

-

-

-

-

-

500

785

-

-

-

-

-

625

910

-

-

-

-

-

800

1080

-

-

-

-

-

 

 

 

 

 

 

 

 

Cədvəl 18

 

Mis damarlı sadə tərkibli hopdurulmuş izolyasiyalı qurğuşun örtüklü, torpaqda və havada çəkilən 6 kV gərginlikli üçdamarlı kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyan

keçirici damarın en kəsiyi mm2

Cərəyan, A, çəkilmiş kabellər üçün

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi mm2

Cərəyan, A, çəkilmiş kabellər üçün

torpaqda

havada

torpaqda

havada

16

90

65

70

220

170

25

120

90

95

265

210

35

145

110

120

310

245

50

180

140

150

355

290

 

Cədvəl 19

 

Alüminium damarlı sadə tərkibli hopdurulmuş izolyasiyalı qurğuşun örtüklü, torpaqda və havada çəkilən 6 kV gərginlikli üç damarlı kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, çəkilmiş kabellər üçün

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi,mm2

Cərəyan, A, çəkilmiş kabellər üçün

torpaqda

havada

torpaqda

havada

16

70

50

70

170

130

25

90

70

95

205

160

35

110

85

120

240

190

50

140

110

150

275

225

 

Cədvəl 20

 

Ayrıca qurğuşunlaşdırılmış mis damarlı, yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, torpaqda, suda, havada çəkilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, üçdamarlı kabellər üçün gərginlik, kV

20

35

çəkilərkən

torpaqda

suda

havada

torpaqda

suda

havada

25

110

120

85

-

-

-

35

135

145

100

-

-

-

50

165

180

120

-

-

-

70

200

225

150

-

-

-

95

240

275

180

-

-

-

120

275

315

205

270

290

205

150

315

350

230

310

-

230

185

355

390

265

-

-

-

 

Cədvəl 21

 

Ayrıca qurğuşunlaşdırılmış alüminium damarlı, yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, torpaqda, suda, havada çəkilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan, A, üçdamarlı kabellər üçün gərginlik, kV

20

35

Çəkilərkən

torpaqda

suda

havada

torpaqda

suda

havada

25

85

90

65

-

-

-

35

105

110

75

-

-

-

50

125

140

90

-

-

-

70

155

175

115

-

-

-

95

185

210

140

-

-

-

120

210

245

160

210

225

160

150

240

270

175

240

-

175

185

275

300

205

-

-

-

 

Cədvəl 22

 

Torpağın xüsusi müqavimətindən asılı olaraq torpaqda çəkilmiş kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyana düzəliş əmsalı

 

Torpağın xarakteristikası

Xüsusi müqavimət sm·K/Vt

Düzəliş əmsalı

Nəmliyi 9%-dən yuxarı olan qum, nəmliyi 1%-dən yuxarı olan qum-gil torpaq

80

1,05

Nəmliyi 7-9% olan normal torpaq və qum, nəmliyi 12-14% olan qum-gil torpaq

120

1,00

Nəmliyi 4-7% olan qum, nəmliyi 8-12% olan qum-gil torpaq

200

0,87

Nəmliyi 4%-dək olan qum, daşlı torpaq

300

0,75

 

Torpağın xüsusi müqaviməti 120 sm x K/Vt –dan fərqləndikdə, əvvəlki adıçəkilən cədvəllərdə göstərilən cərəyan yüklülüklərinə, Cədvəl 22-də göstərilən düzəliş əmsalları tətbiq edilir.

1.4.4.3. Suda çəkilmiş kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar Cədvəl 13, 16, 20, 21-də verilmişdir. Suyun temperaturunun +15oC olması qəbul edilmişdir.

1.4.4.4. İstənilən sayda kabellərin havanın +25oC temperaturunda havada, binaların daxilində və xaricində yerləşdirilmiş kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar Cədvəl 14, 17–21, 23, 24-də verilmişdir.

1.4.4.5. Yerin içində boruda çəkilmiş tək kabellər üçün buraxılabilən uzunmüddətli cərəyanlar, yerin temperaturuna bərabər temperaturda, havada çəkilmiş kabellər üçün olduğu kimi götürülməlidir.

1.4.4.6. Kabellərin qarışıq yerləşdirildiyi hallarda uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar trassanın, əgər onun uzunluğu 10 m-dən artıqdırsa, ən pis soyutma şəraiti olan sahəsi üçün qəbul edilməlidir. Qeyd olunan hallarda böyük en kəsikli kabel calaqlarından istifadə etmək tövsiyə olunur.

 

 

Cədvəl 23

 

Mis damarlı yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun örtüklü, zirehsiz, havada çəkilən bir damarlı kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan*, A , kabellər üçün gərginlik.kVPar109

3-dək

20

35

10

85/-

-

-

16

120/-

-

-

25

145/-

105/110

-

35

170/-

125/135

-

50

215/-

155/165

-

70

260/-

185/205

-

95

305/-

220/255

-

120

330/-

245/290

240/265

150

360/-

270/330

265/300

185

385/-

290/360

285/335

240

435/-

320/395

315/380

300

460/-

350/425

340/420

400

485/-

370/450

-

500

505/-

-

-

625

525/-

-

-

800

550/-

-

-

______________

* Surətdə - bir müstəvidə yerləşən, aralarındakı görünən məsafə 35-125 mm olan kabellər, məxrəcdə - üçbucaq şəklində sıx yerləşmiş kabellər üçün cərəyanlar göstərilmişdir.

 

Cədvəl 24

 

Alüminium damarlı yağkanifol və axmayan kütlə ilə hopdurulmuş kağız izolyasiyalı, qurğuşun və ya alüminium örtüklü, zirehsiz, havada çəkilən bir damarlı kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Cərəyan*,A, kabellər üçün gərginlik,kV

3-dək

20

35

10

65/-

-

-

16

90/-

-

-

25

110/-

80/85

-

35

130/-

95/105

-

50

165/-

120/130

-

70

200/-

140/160

-

95

235/-

170/195

-

120

255/-

190/225

185/205

150

275/-

210/255

205/230

185

295/-

225/275

220/255

240

335/-

245/305

245/290

300

355/-

270/330

260/330

400

375/-

285/350

-

500

390/-

-

-

625

405/-

-

-

800

425/-

-

-

____________________

* Surətdə - bir müstəvidə yerləşən, aralarındakı görünən məsafə 35-125mm olan kabellər, məxrəcdə - üçbucaq şəklində sıx yerləşmiş kabellər üçün cərəyanlar göstərilmişdir.

Cədvəl 25

 

Torpaqda yan-yana çəkilmiş (boruda və ya borusuz) istismarda olan kabellərin sayının düzəliş əmsalı

 

Kabellər arasındakıməsafə, mm2

Əmsal, kabellərin sayında

1

2

3

4

5

6

100

1,00

0,90

0,85

0,80

0,78

0,75

200

1,00

0,92

0,87

0,84

0,82

0,81

300

1,00

0,93

0,90

0,87

0,86

0,85

 

1.4.4.7. Torpaqda (o cümlədən, borularda) bir neçə kabel yerləşdirildiyi hallarda uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar Cədvəl 25-da göstərilən əmsalların daxil edilməsi yolu ilə azaldılmalıdır. Bu zaman ehtiyat kabellər nəzərə alınmamalıdır.

Aralarında 100 mm-dən az görünən məsafə olan bir neçə kabelin torpaqda yerləşdirilməsi tövsiyə olunmur.

1.4.4.8. Yağ və qaz doldurulmuş birdamarlı zirehli, həmçinin yeni konstruksiyalı digər kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanları istehsalçılartəyin edirlər.

1.4.4.9. Bir blokda yerləşdirilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanları aşağıdakı empirik formula ilə təyin etmək lazımdır:

 

I= abcI0

 

I0- Cədvəl 26-dan müəyyənləşdirilən mis və ya alüminium damarlı 10 kV gərginlikli üçdamarlı kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan;

a - Cədvəl 27-dən kabelin en kəsiyindən və blokda yerləşmə vəziyyətindən asılı olaraq seçilən əmsal;

b - kabelin gərginliyindən asılı olaraq seçilən əmsal:

 

 

Kabelin nominal gərginliyi, kV

3-dək

6

10

b əmsalı

1,09

1,05

1,0

 

c - bütün blokun ortagünlük yüklənməsindən asılı olaraq seçilən əmsal:

 

Ortagünlük yüklənmə, Sor.sut/Snom

1,0

0,85

0,7

c əmsalı

1,0

1,07

1,16

 

 


 

Cədvəl 26

 

Bloklarda yerləşdirilən 95mm2 en kəsikli 10 kV-luq mis və ya alüminium kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan



                                Cədvəl 27

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyinə adüzəliş əmsalı

 

Cərəyankeçirici damarın en kəsiyi, mm2

Blokda kanal nömrəsi üçün əmsal

1

2

3

4

25

0,44

0,46

0,47

0,51

35

0,54

0,57

0,57

0,60

50

0,67

0,69

0,69

0,71

70

0,81

0,84

0,84

0,85

95

1,00

1,00

1,00

1,00

120

1,14

1,13

1,13

1,12

150

1,33

1,30

1,29

1,26

185

1,50

1,46

1,45

1,38

240

1,78

1,70

1,68

1,55

 

Ehtiyat kabelləri, işçi kabelləri söndürüldüyü vaxtı işlədikləri hallarında, blokun nömrələnməmiş kanallarında yerləşdirmələrinə icazə verilir.

1.4.4.10. Eyni konfiqurasiyalı iki paralel bloklarda yerləşdirilən kabellər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar, bloklar arasındakı məsafədən asılı olaraq seçilən əmsala vurulmaq yolu ilə azaldılmalıdır:

 

Bloklar arasındakı məsafə, mm

500

1000

1500

2000

2500

3000

Əmsal

0,85

0,89

0,91

0,93

0,95

0,96

 

1.4.5. İzolə olunmamış naqillər və şinlər üçün uzunmüddətli

buraxılabilən cərəyanlar

 

1.4.5.1. İzolə olunmamış naqillər və rənglənmiş şinlər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanlar Cədvəl 28-34-də verilmişdir. Onlar havanın +25 oC temperaturunda buraxılabilən qızmanın +70oC olması hesabı ilə qəbul ediliblər.

ПA 500 və ПA 600 markalı boruşəkilli alüminium naqillər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyanı aşağıdakı kimi qəbul etmək lazımdır:

 

Naqilin markası….                                     ПA 500                              ПA  600

Cərəyan, A……….                                        1340                                     1680

 

1.4.5.2. Düzbucaqlı en kəsikli şinlər düz yerləşdirildikdə, Cədvəl 32-də verilən cərəyanlar, zolağının eni 60 mm-dək olan şinlər üçün 5% və zolağının eni 60 mm-dən çox olan şinlər üçün 8% azaldılmalıdır.

1.4.5.3. Böyük en kəsikli şinlərin seçimində buraxma qabiliyyəti şərtlərinə görə ən çox qənaətli, səth effekti və yaxınlıq effektindən yaranan ən kiçik əlavə itkiləri və ən yaxşı soyutma şəraitini təmin edən (paketlərdə zolaqların sayının azaldılması, paketin səmərəli konstruksiyası, profilli şinlərin tətbiqi və s.) konstruktiv həlləri seçilməsi vacibdir.

 

Cədvəl 28

 

İzolə olunmamış naqillər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Nominal en kəsiyi, mm2

En kəsiyi (alüminium/

polad) mm2

Cərəyan, А

Markalı naqillər üçün

АС, АСКС, АСК, АСКП

М

А və АКП

М

А və АКП

otaqlardardən kənar

otaqların içində

otaqlardan kənar

otaqların içində

10

10/1,8

84

53

95

-

60

-

16

16/2,7

111

79

133

105

102

75

25

25/4,2

142

109

183

136

137

106

35

35/6,2

175

135

223

170

173

130

50

50/8

210

165

275

215

219

165

70

70/11

265

210

337

265

268

210

95

95/16

330

260

422

320

341

255

120

120/19

390

313

485

375

395

300

 

120/27

375

-

 

 

 

 

150

150/19

450

365

570

440

465

355

 

150/24

450

365

 

 

 

 

 

150/34

450

-

 

 

 

 

185

185/24

520

430

650

500

540

410

 

185/29

510

425

 

 

 

 

 

185/43

515

-

 

 

 

 

240

240/32

605

505

760

590

685

490

 

240/39

610

505

 

 

 

 

 

240/56

610

-

 

 

 

 

300

300/39

710

600

880

680

740

570

 

300/48

690

585

 

 

 

 

 

300/66

680

-

 

 

 

 

330

330/27

730

-

-

-

-

-

400

400/22

830

713

1050

815

895

690

 

400/51

825

705

 

 

 

 

 

400/64

860

-

 

 

 

 

500

500/27

960

830

-

980

-

820

 

500/64

945

815

 

 

 

 

600

600/72

1050

920

-

1100

-

955

700

700/86

1180

1040

-

-

-

-

 

Cədvəl 29

 

Dairəvi və boruşəkilli en kəsikli şinlər üçün uzunmüddətli

buraxılabilən cərəyan

 

Diametr, mm

Dairəvi şinlər

Mis borular

Alüminium borular

Polad boru

Cərəyan*, А

Daxili və xarici diametrlər, mm

Cərəyan, A

Daxili və xarici diametrlər, mm

Cərəyan, А

Şərti keçid, mm

Divarın qalınlığı, mm

Xarici diametri, mm

Dəyişən cərəyan, А

mis

alüminium

Kəsiksiz

Uzununa kəsilmiş

6

155/155

120/120

12/15

340

13/16

295

8

2,8

13,5

75

-

7

195/195

150/150

14/18

460

17/20

345

10

2,8

17,0

90

-

8

235/235

180/180

16/20

505

18/22

425

15

3,2

21,3

118

-

10

320/320

245/245

18/22

555

27/30

500

20

3,2

26,8

145

-

12

415/415

320/320

20/24

600

26/30

575

25

4,0

33,5

180

-

14

505/505

390/390

22/26

650

25/30

640

32

4,0

42,3

220

-

15

565/565

435/435

25/30

830

36/40

765

40

4,0

48,0

255

-

16

610/615

475/475

29/34

925

35/40

850

50

4,5

60,0

320

-

18

720/725

560/560

35/40

1100

40/45

935

65

4,5

75,5

390

-

19

780/785

605/610

40/45

1200

45/50

1040

80

4,5

88,5

455

 

20

835/840

650/655

45/50

1330

50/55

1150

100

5,0

114

670

770

21

900/905

695/700

49/55

1580

54/60

1340

125

5,5

140

800

890

22

955/965

740/745

53/60

1860

64/70

1545

150

5,5

165

900

1000

25

1140/1165

885/900

62/70

2295

74/80

1770

-

-

-

-

-

27

1270/1290

980/1000

72/80

2610

72/80

2035

-

-

-

-

-

28

1325/1360

1025/1050

75/85

3070

75/85

2400

-

-

-

-

-

30

1450/1490

1120/1155

90/95

2460

90/95

1925

-

-

-

-

-

35

1770/1865

1370/1450

95/100

3060

90/100

2840

-

-

-

-

-

38

1960/2100

1510/1620

-

-

-

-

-

-

-

-

-

40

2080/2260

1610/1750

-

-

-

-

-

-

-

-

-

42

2200/2430

1700/1870

-

-

-

-

-

-

-

-

-

45

2380/2670

1850/2060

-

-

-

-

-

-

-

-

-

_______________

* Surətdə - dəyişən cərəyan, məxrəcdə - sabit cərəyan üçün yüklər verilmişdir

 

 

Cədvəl 30

 

Düzbucaqlı en kəsikli şinlər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Ölçülər, mm

Mis şinlər

Alüminium şinlər

Polad şinlər

Cərəyan*, A, hər qütb və ya hər fazaya düşən zolaqlar sayında

Ölçülər, mm

Cərəyan*, А

1

2

3

4

1

2

3

4

15 x 3

210

-

-

-

165

-

-

-

16 x 2,5

55/70

20 x 3

275

-

-

-

215

-

-

-

20 x 2,5

60/90

25 x 3

340

-

-

-

265

-

-

-

25 x 2,5

75/110

30 x 4

475

-

-

-

365/370

-

-

-

20 x 3

65/100

40 x 4

625

-/1090

-

-

480

-/855

-

-

25 x 3

80/120

40 x 5

700/705

-/1250

-

-

540/545

-/965

-

-

30 x 3

95/140

50 x 5

860/870

-/1525

-/1895

-

665/670

-/1180

-/1470

-

40 x 3

125/190

50 x 6

955/960

-/1700

-/2145

-

740/745

-/1315

-/1655

-

50 x 3

155/230

60 x 6

1125/1145

1740/1990

2240/2495

-

870/880

1350/1555

1720/1940

-

60 x 3

185/280

80 x 6

1480/1510

2110/2630

2720/3220

-

1150/1170

1630/2055

2100/2460

-

70 x 3

215/320

100 x 6

1810/1875

2470/3245

3170/3940

-

1425/1455

1935/2515

2500/3040

-

75 x 3

230/345

60 x 8

1320/1345

2160/2485

2790/3020

-

1025/1040

1680/1840

2180/2330

-

80 x 3

245/365

80 x 8

1690/1755

2620/3095

3370/3850

-

1320/1355

2040/2400

2620/2975

-

90 x 3

275/410

100 x 8

2080/2180

3060/3810

3930/4690

-

1625/1690

2390/2945

3050/3620

-

100 x 3

305/460

120 x 8

2400/2600

3400/4400

4340/5600

-

1900/2040

2650/3350

3380/4250

-

20 x 4

70/115

60 x 10

1475/1525

2560/2725

3300/3530

-

1155/1180

2010/2110

2650/2720

-

22 x 4

75/125

80 x 10

1900/1990

3100/3510

3990/4450

-

1480/1540

2410/2735

3100/3440

-

25 x 4

85/140

100 x 10

2310/2470

3610/4325

4650/5385

5300/ 6060

1820/1910

2860/3350

3650/4160

4150/4400

30 x 4

100/165

120 x 10

2650/2950

4100/5000

5200/6250

5900/ 6800

2070/2300

3200/3900

4100/4860

4650/5200

40 x 4

130/220

 

 

 

 

 

 

 

 

 

50 x 4

165/270

 

 

 

 

 

 

 

 

 

60 x 4

195/325

 

 

 

 

 

 

 

 

 

70 x 4

225/375

 

 

 

 

 

 

 

 

 

80 x 4

260/430

 

 

 

 

 

 

 

 

 

90 x 4

290/480

 

 

 

 

 

 

 

 

 

100 x 4

325/535

___________________

* Surətdə - dəyişən cərəyannın, məxrəcdə - sabit cərəyanın qiymətləri verilmişdir.

 

Cədvəl 31

 

İzolə olunmamış bürünc və polad-bürünc naqillər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Naqil

Naqilin markası

Cərəyan*, A

Bürünc

Б-50

215

Б-70

265

Б-95

330

Б-120

380

Б-150

430

Б-185

500

Б-240

600

Б-300

700

Polad-bürünc

БС-185

515

БС-240

640

БС-300

750

БС-400

890

БС-500

980

_______________

* Cərəyanlar, xüsusi sərfiyyatı ρ20=0,03Om•mm2/m olan bürünc üçün verilir.

Cədvəl 32

İzolə olunmamış polad naqillər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 

Naqilin markası

Cərəyan, А

Naqilin markası

Cərəyan, А

ПСО-3

23

ПС-25

60

ПСО-3,5

26

ПС-35

75

ПСО-4

30

ПС-50

90

ПСО-5

35

ПС-70

125

 

 

ПС-95

135

 

Cədvəl 33

Zolaqların kvadratın tərəfləri üzrə yerləşməsi ilə dördzolaqlı şinlər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan (“içi boş paket”)




 

Ölçülər, mm

Dördzolaqlı şinin en kəsiyi, mm2

Cərəyan, А, şinlər paketinə

h

b

h1

H

mis

alüminium

80

8

140

157

2560

5750

4550

80

10

144

160

3200

6400

5100

100

8

160

185

3200

7000

5550

100

10

164

188

4000

7700

6200

120

10

184

216

4800

9050

7300

  

Cədvəl 34

 

En kəsiyi qutuşəkilli olan şinlər üçün uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan

 



 

 

Ölçülər, mm

Bir şinin en kəsiyi, mm2

Cərəyan, А, iki şinə

a

b

c

r

mis

alüminium

75

35

4

6

520

2730

-

75

35

5,5

6

695

3250

2670

100

45

4,5

8

775

3620

2820

100

45

6

8

1010

4300

3500

125

55

6,5

10

1370

5500

4640

150

65

7

10

1785

7000

5650

175

80

8

12

2440

8550

6430

200

90

10

14

3435

9900

7550

200

90

12

16

4040

10500

8830

225

105

12,5

16

4880

12500

10300

250

115

12,5

16

5450

-

10800

 

1.4.6. Cərəyanın iqtisadi sıxlığına görə naqillərin en kəsiyinin seçilməsi

 

1.4.6.1.Cərəyanın iqtisadi sıxlığına görə naqillərin en kəsiyi yoxlanılmalıdır. En kəsiyinin (S, mm2) iqtisadi cəhətdən məqsədə uyğun hesabatı aşağıdakı nisbətdən təyin edilir:

 

 

I- enerjisistemin maksimum saatlarında hesabi cərəyan, A;

Jiq-verilən iş şəraiti üçün Cədvəl 35-dən seçilən cərəyanın iqtisadi sıxlığının normalaşdırılmış qiyməti, A/mm2.

Göstərilən hesabat nəticəsində alınan en kəsik ən yaxın standart en kəsiyinə qədər yuvarlaqlaşdırılır. Hesabi cərəyan normal iş rejimi üçün qəbul edilir, yəni şəbəkənin qəzadan sonrakı və təmir rejimlərində cərəyanın artması nəzərə alınmır.

1.4.6.2.Gərginliyi 330 kV və yuxarı olan, sabit və dəyişən cərəyan elektrik verilişi xətlərinin, həmçinin sistemlərarası əlaqə xətlərinin və maksimumdan istifadə saatlarının sayı böyük olmaqla işləyən böyük güclü sərt və elastik cərəyandaşıyıcıların naqillərinin en kəsiklərinin seçilməsi texniki-iqtisadi hesablamalar əsasında yerinə yetirilir.

1.4.6.3.Cərəyanın iqtisadi sıxlığını təmin etmək məqsədilə xətlərin və ya dövrələrin sayının elektrik təchizatının etibarlılıq şərtlərinə görə zəruri olandan çox artırılması texniki-iqtisadi hesablamalar əsasında yerinə yetirilir. Bu zaman, xətlərin və ya dövrələrin sayının artırılmasından qaçınmaq üçün Cədvəl 35-də verilən normalaşdırılmış qiymətlərin ikiqat artırılmasına icazə verilir.

 

Cədvəl 35

 

Cərəyanın iqtisadi sıxlığı

 

Naqillər

Cərəyanın iqtisadi sıxlığı, A/mm2,il ərzində maksimum yükdən istifadənin saat sayı

1000-dən çox 3000-dək

3000-dən çox 5000-dək

5000-dən çox

İzolə olunmamış naqil və şinlər:

mis

2,5

2,1

1,8

alüminum

1,3

1,1

1,0

Kağız izolyasiyalı kabellər və rezin və polivinilxlorid izolyasiyalı naqillər, damarlarla:

mis

3,0

2,5

2,0

alüminum

1,6

1,4

1,2

Rezin və plastik izolyasiyalı kabellər, damarlarla:

mis

3,5

3,1

2,7

alüminum

1,9

1,7

1,6

 

Texniki-iqtisadi hesablamalarda əlavə xəttə qoyulan bütün sərmayələr və xəttin hər iki ucundakı avadanlıq və paylayıcı qurğuların kameraları daxil olmaqla, nəzərə almaq lazımdır. Həmçinin xəttin gərginliyinin artırılmasının məqsədəuyğun olduğunu yoxlamaq lazımdır.

Yuxarıdakı göstərişlər, mövcud naqillərin daha böyük en kəsikli naqillər ilə əvəz edildikdə və ya yüklülüyün artması ilə əlaqədar cərəyanın iqtisadi sıxlığını təmin edilməsi üçün əlavə xətlər çəkildikdə rəhbər tutulmalıdırlar. Bu hallarda, həmçinin, aparatların və materialların dəyəri daxil edilməklə, xəttin avadanlığının sökülməsi və quraşdırılması üzrə bütün işlərin tam dəyəri nəzərə alınmalıdır.

1.4.6.4. Aşağıdakı hallarda cərəyanın iqtisadi sıxlığı üzrə yoxlamalar aparılmır:

a) müəssisələrin maksimum yükdən istifadə saatlarının sayı 4000-5000-dək olan1 kV-dək gərginlikli sənaye müəssisələrinin və tikililərin şəbəkələri;

b) 1kV-dək gərginlikli ayrı-ayrı elektrik qəbuledicilərinə budaqlanmalar, həmçinin sənaye müəssisələrinin, yaşayış və ictimai binaların işıqlanma şəbəkələri;

c) elektrik qurğularının yığma şinləri və bütün gərginliklərdən olan açıq və qapalı paylayıcı qurğular hüdudunda şin bağlantıları;

ç) rezistorlara, işəburaxma reostatlarına və s. gedən naqillər;

d) müvəqqəti tikililərin şəbəkələri, həmçinin xidmət müddəti 3-5 il olan qurğular.

1.4.6.5. Cədvəl 35-dən istifadə zamanı aşağıdakıların rəhbər tutulması zəruridir (həmçinin bax 1.4.6.3-cü yarımbənd):

a) gecə vaxtı maksimum yüklənmədə cərəyanın iqtisadi sıxlığı 40% artır.

b) en kəsiyi 16 mm2 və daha az olan izolə olunmuş naqillər üçün cərəyanın iqtisadi sıxlığı 40% artır.

c) n sayda yük budaqlanmalı eyni en kəsikli xətlər üçün xəttin əvvəlindəki cərəyanın iqtisadi sıxlığıky dəfə artırıla bilər; burada aşağıdakı ifadədən təyin edilir:

 


İ1, İ2,...,İn - xəttin ayrı-ayrı hissələrinin yükü;

l1, l2,...,ln- xəttin ayrı-ayrı hissələrinin uzunluğu;

L- xəttin ümumi uzunluğu.

ç) n sayda birtipli, qarşılıqlı ehtiyatda olan elektrik qəbuledicilərinin (məsələn, su təchizatının nasoslarının, çevirici aqreqatların və s.) naqillərinin m sayda eyni vaxtda işlək vəziyyətdə olarsa, en kəsiklərini seçərkəncərəyanın iqtisadi sıxlığı Cədvəl 35-də verilən qiymətlərə nisbətən kn dəfə artırıla bilər, burada kn bərabərdir: 

 

1.4.6.6. Kənd yerlərində, gərginliyi yük altında tənzimlənən transformatorlu 35/6-10 kV-luq alçaldıcı yarımstansiyaları qidalandıran 35 kV-luq HX-nin naqillərinin en kəsiyi cərəyanın iqtisadi sıxlığına görə seçilməlidir. Naqillərin en kəsiklərinin seçimində hesablanmış yükü, HX-nin istismara daxil edildiyi ildən başlayaraq, 5 illik perspektivlə qəbul etmək tövsiyə olunur. Kənd yerlərində 35 kV-luq şəbəkələrdə ehtiyatlandırma üçün nəzərdə tutulan 35 kV-luq HX üçün, elektrik enerjisi istehlakçılarının qəzadan sonrakı və təmir rejimlərində qidalandırılmasının təmin edilməsi nəzərə alınaraq, uzunmüddətli buraxılabilən cərəyan üzrə minimal en kəsikli naqillər qəbul edilməlidirlər.

1.4.6.7. Aralıq güc götürmələrinə malik olan hava xətlərinin naqillərinin və kabel xətlərinin damarlarının iqtisadi en kəsiklərinin seçilməsini, sahələrin hesabi cərəyanlarını nəzərə almaqla, hər sahə üçün yerinə yetirilməlidir. Bu zaman qonşu sahələr və həmçinin ən uzun sahə üçün qənaətə müvafiq olan, bu sahələr üçün iqtisadi en kəsiyinin qiymətləri arasındakı fərq standart en kəsikləri şkalası üzrə eyni pillə hüdudunda yerləşdiyi təqdirdə, eyni en kəsikli naqil qəbul olunması icazə verilir. Uzunluğu 1km-dək olan budaqlanmalarda naqillərin en kəsikləri, budaqlanma yerinə yetirilən HX-dəki kimi qəbul edilirlər. Bundan artıq uzunluqda olan budaqlanmalarda iqtisadi en kəsiyi həmin budaqlanmanın hesabi yükünə görə müəyyən edilir.

1.4.6.8.Gərginliyi 6-20 kV olan elektrik verilişi xətləri üçün Cədvəl 35-də verilən cərəyan sıxlığı qiymətlərini yalnız o zaman tətbiq etməyə icazə verilir ki, onlar elektrik enerjisi qəbuledicilərində tətbiq edilən gərginlik tənzimləyici və reaktiv gücü kompensasiya edən qurğular nəzərə alınmaqla, buraxılabilən hədlərdən artıq gərginlik dəyişmələri yaratmasınlar.


Tags
Previous Post Next Post
Share to other apps
Copy Post Link

Contact Form