(Stacking- yığılma)
(wet-islanma, zəngin yanacaq və ya hidrofillik)
"Wet stacking" dizel mühərriklərində, xüsusilə də ehtiyat enerji mənbəyi kimi istifadə olunan generatorlarda rast gəlinən bir vəziyyətdir. Bu, mühərrikin yanma kamerası sistemində (exhaust system) yanmamış dizel yanacağının, hisin (soot) və digər yanma məhsullarının yığılması nəticəsində əmələ gələn qatı, qara, yağlı bir çöküntüdür.
Səbəbləri Nədir?
"Wet stacking" adətən aşağıdakı səbəblərdən baş verir:
Aşağı Yüklə İşləmə (Light Load Operation): Generatorun uzun müddət ərzində nominal gücünün çox altında (adətən 30%-dən az) və ya yüksüz (no load) rejimdə işləməsi. Bu zaman mühərrik öz optimal işləmə temperaturuna çata bilmir.
Natamam Yanma (Incomplete Combustion): Mühərrik kifayət qədər qızmadığı üçün yanacaq silindrlərdə tam yanmır. Yanmamış yanacaq buxar halında qalır və işlənmiş qazlarla birlikdə xaric olur.
Soyuq İşləmə Mühiti (Cold Operating Environment): Ətraf mühitin temperaturunun aşağı olması da mühərrikin lazımi temperatura çatmasını ləngidə bilər.
Necə Baş Verir?
Aşağı temperaturda və aşağı yüklə işləyən mühərrikdə yanacaq tam yanmadığı üçün buxarlanmış yanacaq və yağ hissəcikləri işlənmiş qazlarla birlikdə işlənmiş qaz sisteminə (exhaust manifold, turbocharger, exhaust pipe, muffler) daxil olur. Sistem nisbətən soyuq olduğu üçün bu buxarlar kondensasiya olunur və hislə qarışaraq yapışqan, qara maye əmələ gətirir. Bu maye sistemin divarlarına yapışaraq qalınlaşır və yığılır (stacking). Sistem "yaş" (wet) göründüyü üçün bu prosesə "wet stacking" deyilir.
Nəticələri Nələrdir?
"Wet stacking" bir sıra ciddi problemlərə yol aça bilər:
Mühərrik Gücünün və Effektivliyinin Azalması: İşlənmiş qaz sisteminin tıxanması mühərrikin "nəfəs almasını" çətinləşdirir.
Yanacaq Sərfiyyatının Artması: Mühərrik eyni gücü istehsal etmək üçün daha çox yanacaq sərf etməyə başlayır.
Komponentlərin Sıradan Çıxması: Turbokompressor (turbocharger), klapanlar (valves), porşen halqaları (piston rings) və işlənmiş qaz sistemi komponentləri zədələnə bilər.
Ağırlaşdırılmış Baxım: Sistemin təmizlənməsi və təmir xərcləri artır.
Artan Tullantılar (Increased Emissions): Mühərrik ətraf mühitə daha çox zərərli qazlar buraxır.
Yanğın Təhlükəsi: İşlənmiş qaz sistemində yığılan yanacaq qalıqları yüksək temperaturda alovlana bilər.
Qarşısının Alınması və Həlli Yolları:
"Wet stacking"-in qarşısını almaq və ya mövcud problemi həll etmək üçün aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:
Kifayət Qədər Yüklə İşlətmək: Generatoru müntəzəm olaraq nominal gücünün ən azı 30-50%-i qədər yüklə işlətmək lazımdır. Bu, mühərrikin lazımi işləmə temperaturuna çatmasını və yanacağın tam yanmasını təmin edir.
Yük Bankı Sınaqları (Load Bank Testing): Əgər generator adətən aşağı yüklə işləyirsə, müntəzəm olaraq (məsələn, ayda bir dəfə və ya ildə bir neçə dəfə) yük bankı vasitəsilə tam yükə yaxın rejimdə işlədilməlidir. Bu prosedur mühərrikin və işlənmiş qaz sisteminin "təmizlənməsinə" kömək edir.
Düzgün Ölçülü Generator Seçimi: Ehtiyaca uyğun, çox böyük olmayan generator seçmək vacibdir ki, o, əksər hallarda kifayət qədər yüklə işləyə bilsin.
İstehsalçının Tövsiyələrinə Əməl Etmək: Generatorun istismar və texniki qulluq təlimatlarına riayət etmək.