Sual: Youtube kanalımda, bir qardaş sual vermisdiki, BELE BIR SUAL VERIM. FIRLANAN ROTORU TUTUB SAXLADIQDA STATOR DOLAGI QIZIB SIRADAN CIXIR. FIRLANAN ZAMAN VE FIRLANMA OLMADIQDA SAHENIN ROTORU KESMESINDE HANSI DEYISIKLIK OLUR KI STATOR DOLAGI QIZIR? BIRAZ BU BAREDE AYDINLIQ GETIRE BILERSIZMI?
Cavab: Nəzərə çatdırım ki çox gözəl sualdır. Statordan fırlanan maqnit sahesi, rotorda yaranan maqnit sahesini fırlada bilmədiyindən, stator cereyanı çoxalır. Sanki, elinizde iki maqnit almısız, her iksini N qütbü terefe fırlatmısız, onları birine yaxınlasdırmaq müyyen guc lazim olur elemi? ve ya biri N biri S qutbu terefe tutsaz birbirine mohkem yapisarlar, bu sefer onlari qoparmaga coxlu guc serf edersiz. Bax bu statorda deyisen cereyanin yaratdigi firlanan maqnit sahesi hem N hem S olur, rotor tormuzda iken ve ya rotorda cox agır yuk olduqda vaxtinda firlanma bas vermedikde, iteleme maqnit qüvveleri arasindaki disbalans pozululur, yəni statorun S-i , rotorun S-ini qova bilmir, ve ya N-s- Cezb edir qopa bilmediyi ucun, stator maqnit quvvesi zorlanmaga baslayir, ve enerji xercleyirki fırlanan maqnit sahesi rotorn maqnit sahesini fırlada bilsin. Və bu onun bariz nümunesidir ki, as.müh ilk işə düşən anda 4-7 defe çox cereyan çekir, bu mehz stator fırlanan maqnit sahesinin rotorda yaranan maqnit sahesini iteleye bilmemesidir, sanki rotorun fırlanması statorun rahatlanmasıdır, eynən transformatorun ikinci teref dolağinda qisa qapanma olduqda nece qızma bas verir, bax eyni proseduradir. Rotor tormuzdadır, ancaq statora tetbiq olunan gerginlik nominal oldugundan, yaratdigi maqnit quvveside boyuk olur, bu rotorun özünün deformasiyasına gətirib çıxarda bilər.
Və bir faktıda qeyd edim ki, eynilə as.mühərrikə tətbiq olunan gərginlik nomainaldan aşağı olduqda belə, yenədə həmin hal baş verəcəkdir, bu səfər statorda gərginlik asagi oldugundan, firlanma maqnit sahesinin, rotorun maqnit sahesini fırlada bilmediyi ucun , şəbəkədən çox cərəyan çəkəcəkdir, və nəticədə stator dolağı sıradan çıxacaqdır.
İkinci bir fakt isə, statora tətbiq olunan 3 fazadan biri olmasada , gərginliyin aşağı olması kimı sıradan çıxacaqdır.
Yəni. əgər asinxron mühərriki söküb, içindən rotorunu çıxadıb, statora aşağı gərginlik versək belə stator dolağları yanmayacaqdır, deməli problemin kökündə rotorun fırlanmaması və momentin yüksəlməsidir.