Nyuton mexanikasında olduğu kimi, gravitasiya təsiri həmişə kütlələrə sahib ilə cisimlər arasında gerçəkləşir və elektrodinamikada da elektrik təsirinə bənzər şəkildə elektrik yüklərinə sahib cisimlərə məxsusudur. Elektrik yükü "q" və ya "Q" simvolu ilə göstərilir. Elektrodinamikada elektrik yükü q anlayışının mexanikanın qravitasiya kütləsi m anlayışına bir qədər oxşar olduğunu deyə bilərik. Ancaq qravitasiya kütləsindən fərqli olaraq, elektrik yükü, elektromaqnit qarşılıqlı təsirləri qüvvəyə daxil etmək üçün cisimlərin və hissəciklərin xüsusiyyətlərini xarakterizə edir və bu təsirlər, anladığınız kimi, qravitasiya deyil..
Elektrik yükü
Elektrik hadisəsinin araşdırılmasında insan təcrübəsi bir çox eksperimental nəticə əhatə edir və bütün bu həqiqətlər, fiziklərə elektrik yükləri ilə bağlı aşağıdakı dəqiq qənaətlərə gəlmələrinə icazə vermişdir;
1) Elektrik yükləri iki cürdür - şərti olaraq müsbət və mənfi olaraq ayrılırlar.
2) Bir yüklənmiş cisimdən digərinə, elektrik yükləri ötürülə bilir: Məsələn, cisimləri bir-biri ilə təmas etdirərək aralarındakı yük bölünə bilər. Bu halda, elektrik yükü, cismin vacib bir komponenti deyil: Fərqli şərtlər altında, eyni cismin fərqli işarəli elektrik yükünə və ya yüklənməmiş elektrik yükünə malik ola bilər . Beləliklə, yük daşıyıcıya məxsus bir şey deyil və eyni zamanda bir yük daşıyıcı olmadan yük də ola bilməz.
3) Eyni adlı cisimlər bir birlərini itələyir, müxtəlif adlı cisimlər bir birlərini cəzb edir.
Elektrik yükünün saxlanması qanunu, təbiətin əsas qanunudur, "təcrid edilmiş bir sistem içindəki bütün cisimlərin yükünün cəbri cəmi sabit qalır". Bu o demekdir ki ,qapalı sistemdə bir işarəli yüklərin əmələ gəlməsi və ya yoxa çıxması mumkun deyil.
Günümüzdə elmi baxış bucağı, başlanğıcda yük daşıyıcılarının əsas hissəciklər olmasıdır. Əsas hissəciklər neytron (elektrik olaraq neytral), protonlar (müsbət yüklü) və elektronlar (mənfi yüklü), atomlar əmələ gətirirlər. Protonlardan və neytronlardan atomların nüvəsi yaranır, və elektronlar atomların təbəqələrini yaradır. Protonlar və neytronlar atom nüvəsindən meydana gəlir və elektronlar atom təbəqələrini yaradır. Elektron və protonun yük modulları, əsas yük E miqdarına bərabərdir, ancaq bu hissəciklərin yükü bir birinə əksdir.
Elektrik Yüklərinin qarşılıqlı təsiri. Klon qanunu
1785 ci ildə Fransız fizik Şarl Kulon, elektrik yüklərinin bir-biri ilə bilavasitə qarşılıqlı təsiri baxımından əsas bir təbii qanun olan elektrostatikanın Əsas Qanununu təcrübi olaraq təyin etdi və açıqladı. Elm adamı, sabit nöqtə yüklü cisimlərin qarşılıqlı təsirini araşdırdı və qarşılıqlı itələmə və cazibə qüvvələrini ölçdü.
Kulon eksperimental olaraq bu şəkildə qurub: "Sabit yüklərin qarşılıqlı təsir qüvvələri, yüklərinin hasilinin moldulu ilə düz mütənasibdir və aralarındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir". Elektrik mühəndisliyi sahəsində Coulomb Qanununun tətbiqi.
Müasir elektrik mühəndisliyində Coulomb Qanunun bir formada və ya başqa bir şəkildə işləməyəcəyi bir sahə yoxdur. Sadə bir yüklü kondansatörlə bitən elektrik cərəyanından başlayaraq. Xüsusilə elektrostatik ilə əlaqəli olan sahələr, onlar Coulomb Qanununa aiddir. Yalnız bir neçə nümunəyə baxaq.Ən sadə halda dielektrikin tətbiqi. Vakuumda yüklərin qarşılıqlı təsir qüvvəsi eyni dielektriklərin aralarında yerləşdiyi şəraitdə həmin yüklərin qarşılıqlı təsir gücündən daha da böyükdür. Mühitin dielektrik keçiriciliyi, məhdudiyyətlər və onların ölçüsü arasındakı məsafədən asılı olmayaraq, qüvvələrin dəyərlərini kəmiyyətcə müəyyən etməyə imkan verən dəyərdir. Vakuumda tətbiq olunan dielektrikin icazə verəcəyi ilə qarşılıqlı təsirini təmin etmək kifayətdir, dielektrik mövcud olduqda qarşılıqlı qüvvəni əldə edirik.
Elektrik yükü
1) Elektrik yükləri iki cürdür - şərti olaraq müsbət və mənfi olaraq ayrılırlar.
2) Bir yüklənmiş cisimdən digərinə, elektrik yükləri ötürülə bilir: Məsələn, cisimləri bir-biri ilə təmas etdirərək aralarındakı yük bölünə bilər. Bu halda, elektrik yükü, cismin vacib bir komponenti deyil: Fərqli şərtlər altında, eyni cismin fərqli işarəli elektrik yükünə və ya yüklənməmiş elektrik yükünə malik ola bilər . Beləliklə, yük daşıyıcıya məxsus bir şey deyil və eyni zamanda bir yük daşıyıcı olmadan yük də ola bilməz.
3) Eyni adlı cisimlər bir birlərini itələyir, müxtəlif adlı cisimlər bir birlərini cəzb edir.
Elektrik yükünün saxlanması qanunu, təbiətin əsas qanunudur, "təcrid edilmiş bir sistem içindəki bütün cisimlərin yükünün cəbri cəmi sabit qalır". Bu o demekdir ki ,qapalı sistemdə bir işarəli yüklərin əmələ gəlməsi və ya yoxa çıxması mumkun deyil.
Günümüzdə elmi baxış bucağı, başlanğıcda yük daşıyıcılarının əsas hissəciklər olmasıdır. Əsas hissəciklər neytron (elektrik olaraq neytral), protonlar (müsbət yüklü) və elektronlar (mənfi yüklü), atomlar əmələ gətirirlər. Protonlardan və neytronlardan atomların nüvəsi yaranır, və elektronlar atomların təbəqələrini yaradır. Protonlar və neytronlar atom nüvəsindən meydana gəlir və elektronlar atom təbəqələrini yaradır. Elektron və protonun yük modulları, əsas yük E miqdarına bərabərdir, ancaq bu hissəciklərin yükü bir birinə əksdir.
Elektrik Yüklərinin qarşılıqlı təsiri. Klon qanunu
1785 ci ildə Fransız fizik Şarl Kulon, elektrik yüklərinin bir-biri ilə bilavasitə qarşılıqlı təsiri baxımından əsas bir təbii qanun olan elektrostatikanın Əsas Qanununu təcrübi olaraq təyin etdi və açıqladı. Elm adamı, sabit nöqtə yüklü cisimlərin qarşılıqlı təsirini araşdırdı və qarşılıqlı itələmə və cazibə qüvvələrini ölçdü.
Müasir elektrik mühəndisliyində Coulomb Qanunun bir formada və ya başqa bir şəkildə işləməyəcəyi bir sahə yoxdur. Sadə bir yüklü kondansatörlə bitən elektrik cərəyanından başlayaraq. Xüsusilə elektrostatik ilə əlaqəli olan sahələr, onlar Coulomb Qanununa aiddir. Yalnız bir neçə nümunəyə baxaq.Ən sadə halda dielektrikin tətbiqi. Vakuumda yüklərin qarşılıqlı təsir qüvvəsi eyni dielektriklərin aralarında yerləşdiyi şəraitdə həmin yüklərin qarşılıqlı təsir gücündən daha da böyükdür. Mühitin dielektrik keçiriciliyi, məhdudiyyətlər və onların ölçüsü arasındakı məsafədən asılı olmayaraq, qüvvələrin dəyərlərini kəmiyyətcə müəyyən etməyə imkan verən dəyərdir. Vakuumda tətbiq olunan dielektrikin icazə verəcəyi ilə qarşılıqlı təsirini təmin etmək kifayətdir, dielektrik mövcud olduqda qarşılıqlı qüvvəni əldə edirik.
Tags
elektroavtomatika