Tevenin teoremi elektrik hesablamalarında ən çox istifadə edilən teoremlərdən biridir. Böyük bir elektrik dövrəsinin sonundakı bir hissəsindən keçən cərəyanı hesablamaq üçün Tevenin teoremi və ekvivalent sxemi istifadə edilir. Dövrənin cərəyanını hesablamaq istədiyimiz hissəsi iki ucu arasında bir potensial var və bu potensial Tevenin gərginliyi adlanır. Dövrənin qalan hissəsi fərqli bir dövrə olaraq həll edərək ekvivalent dövrə çıxarılır. Ekvivalent dövrə çıxarılarkən ekvivalent müqavimət varkən cərəyan mənbələri açıq dövrə, gərginlik mənbələri qısa dövrə edilir.
Yalnız sözlərlə izah etmək yetərli olmayacağı üçün aşağıda bir dövrə üzərində Tevenin nəzəriyyəsini tətbiq edərək ətraflı danışaq.
Yuxarıdakı Şəkil 1dəki nümunə dövrədəki RL müqaviməti üzərindən keçən cərəyanı tapmaq üçün tevenin nəzəriyyəni tətbiq edək. Şəkil 1dəki RL müqavimətini A və B nöqtələrindən dövrədən ayırırıq və əlimizdə Şəkil 2dəki kimi bir dövrə qalır. A və B nöqtələri arasındakı Tevenin gərginliyi VT olsun.
İndi Şəkil 2dəki dövrədə VT Tevenin gərginliyini V=IxR düsturu ilə hesablamaq üçün əvvəlcə dövrədən keçən cərəyan;
Vi=Ix (R1+R2)
I=Vi/(R1+R2): Dövrədən keçən ümumi cərəyan
İndi dövrədən keçən cərəyanı istifadə edərək VT gərginliyini hesablayaq;
VT = I x R2
VT = Vi x R2 / (R1 + R2): A və B nöqtələri arasındakı gərginlik
A-B nöqtələri arasındakı VT gərginliyini tapdıq. İndi dövrədəki gərginlik mənbəyini qısa dövrə edərək dövrədəki ekvivalent müqaviməti tapaq.
RT= R1 + R2
Ekvivalent müqaviməti tapdıqdan sonra indi Tevenin ekvivalent dövrəsini yarada bilərik.
VT= (RT + RL) x I
I =VT / (RT + RL)
Tevenin ekvivalent sxemi daha mürəkkəb işlərə də yuxarıdakı kimi tətbiq edərək istənilən hissədəki cərəyan tapıla bilər.
Tags
elektroavtomatika